Với người hâm mộ điện ảnh, dù thích hay không, Oscar vẫn luôn có sức hút khó cưỡng. Phim nào xuất sắc? Màn trình diễn nào ấn tượng? Không khí và “bộ mặt” điện ảnh nào đang được Hollywood tái trình hiện? Công chúng có thể tìm thấy một vài câu trả lời khả dĩ về điện ảnh đương thời, nơi những cái tên sáng giá được ngân vang và bị lãng quên.
Đường đua Oscar 2025 vốn khá an toàn, với những tác phẩm và tên tuổi được lựa chọn đề cử chính thức. Công chúng vẫn hào hứng trước “bản tổng kết” của nền điện ảnh thế giới 2024, cùng những tác phẩm nổi bật như The Substance, Anora đến The Brutalist, Conclave... Những màn trình diễn của Adrien Brody, Colman Domingo, Demi Moore, Mikey Madison đều có khả năng lay động khán giả.
Nhưng cũng từ đây sóng gió chính thức bắt đầu. Một loạt câu chuyện gây tranh cãi, từ phân biệt chủng tộc đến nói xấu đồng nghiệp, từ vấn đề “giám sát cảnh thân mật” trên phim trường đến sử dụng AI trong điện ảnh… lần lượt được phơi lộ. Càng nhiều bê bối lộ ra, đường đua Oscar lại càng bất ổn.
Emilia Pérez - Một ví dụ “phản điện ảnh”
Emilia Pérez, tác phẩm của đạo diễn người Pháp Jacques Audiard có màn ra mắt khá ấn tượng tại Liên hoan phim Cannes 2024. Phim giành giải thưởng Jury Prize (Giải ban giám khảo) và giải Nữ chính xuất sắc cho cả dàn diễn viên trong phim gồm Adriana Paz, Zoe Saldaña, Karla Sofía Gascón và Selena Gomez.
Emilia Pérez sau đó lập kỷ lục tại Oscar khi trở thành bộ phim quốc tế (không nói tiếng Anh) đạt nhiều đề cử nhất trong một lễ trao giải - với 13 đề cử. Niềm hân hoan còn nhân lên khi phim xuất hiện trong nhiều đề cử quan trọng, từ Phim hay nhất, Kịch bản chuyển thể xuất sắc, Phim Quốc tế xuất sắc cho đến các giải cá nhân như Đạo diễn xuất sắc, Nữ chính và Nữ phụ xuất sắc…
Nhưng đó cũng là khi sóng gió chính thức ập đến Emilia Pérez, khiến cho tác phẩm này khó đến được... bến bờ hạnh phúc. Mọi chuyện bắt đầu khi Karla Sofía Gascón (đề cử hạng mục Nữ chính xuất sắc) bị khui ra quá khứ với loạt bài đăng phân biệt chủng tộc và bài trừ tôn giáo trên mạng xã hội X (trước đây là Twitter). Bên cạnh đó nữ diễn viên còn nói xấu Oscar cũng như chỉ trích nữ đồng nghiệp Fernanda Torres (phim I’m Still Here) trong cùng hạng mục đề cử năm nay.
Bê bối của Karla Sofía Gascón không chỉ chặn đứng cơ hội chạm vào tượng vàng của chính cô mà còn lôi cả đoàn làm phim xuống “bùn đen” cùng mình. Netflix bỏ rơi Gascón. Đạo diễn Jacques Audiard bỏ rơi Gascón. Nhưng mà, gượm đã…
Emilia Pérez vốn không được yêu thích và đánh giá cao đến vậy. Thậm chí bộ phim còn bị chỉ trích ở nhiều vấn đề khác nhau. Bộ phim có bối cảnh và con người Mexico nhưng được quay tại Pháp; dàn diễn viên cũng thiếu vắng sự xuất hiện của người Mexico. Chưa kể, hình ảnh người phụ nữ chuyển giới trong Emilia Pérez cũng bị cộng đồng LGBTQ+ chỉ trích trong cách xây dựng.
Đây có thể được xem là một tác phẩm “phản điện ảnh” của năm 2024 ở nhiều khía cạnh khác nhau, từ phim ra đến đời thực. Dù không bị “bít cửa” nhưng Emilia Pérez khó có cửa thắng tại Oscar năm nay.
Blackface - Quá khứ “nhuộm đen” tương lai
Karla Sofía Gascón dường như không đành “buông tha” Oscar và các đồng nghiệp của mình. Nữ diễn viên Fernanda Torres - nữ chính của bộ phim I’m Still Here - bị Gascón chỉ trích trên báo chí. Tới bạn diễn Zoe Saldaña cũng bị khui lại quá khứ “nhuộm đen” gương mặt trong các vai diễn trước đây.
Torres từng hoạ mặt đen trong show hài kịch Fantastico vào năm 2008. Trong khi đó, Saldana từng hoá thân thành danh ca Nina Simone trong phim tiểu sử Nina. Không chỉ nhuộm đen da dẻ, Saldaña còn hoá trang mũi và răng giả… để giống với giọng ca Don’t Let Me Be Misunderstood nhất có thể.
Nữ diễn viên Fernanda Torres đã chính thức lên tiếng xin lỗi về những gì cô đã làm trong quá khứ. Saldaña cũng chính thức xin lỗi cho hành động của mình trong một cuộc phỏng vấn với CNN vào năm 2020. Liệu cơ hội nào sẽ dành cho hai nữ diễn viên này trên đường đua Oscar 2025?
Anora và câu chuyện “điều phối viên cảnh thân mật” trên phim trường
Hai hạng mục Nữ chính xuất sắc và Nữ phụ xuất sắc trở nên bất ổn nhất trong mùa trao giải Oscar năm nay. Từng tấm thẻ có vẻ đã được gỡ xuống, từ Karla Sofía Gascón đến Fernanda Torres và Zoe Saldaña. Nhưng mọi chuyện chưa dừng lại ở đây khi Mikey Madison, với màn hoá thân tuyệt vời trong Anora cũng đứng trước nguy cơ… tự huỷ.
Theo đó, Mikey Madison từng chia sẻ trong một lần phỏng vấn rằng, không hề có bất cứ điều phối viên nào giám sát cảnh thân mật khi thực hiện những cảnh 18+ trong Anora. Sau đó, cô khẳng định đó là lựa chọn của riêng mình và cảm thấy thoải mái khi thực hiện những cảnh phim này.
Trên thực tế, điều phối viên giám sát cảnh thân mật là một bổ sung tương đối mới trên phim trường. Nhìn chung, họ giám sát phim trường nhằm tăng thêm mức độ an toàn và thoải mái cho diễn viên. Dù gây ra tranh cãi, cả Madison và Anora vẫn là những ứng cử viên mạnh trên đường đua Oscar năm nay.
AI và câu chuyện không của riêng ai
The Brutalist của đạo diễn Brady Corbet với sự tham gia của Adrien Brody là một trong những ứng cử viên được đánh giá cao nhất trên đường đua Oscar năm nay. Dẫu vậy, bộ phim vẫn còn là bí ẩn với đại chúng này cũng như không thoát khỏi được “sự bất ổn” của mùa Oscar năm nay. Nhiều người chấm giải Oscar đã không/chưa xem hết The Brutalist vì phim quá dài (thời lượng 3 tiếng rưỡi).
Tác phẩm được dự đoán sẽ “thắng đậm” tại Oscar năm nay nhưng cũng có nguy cơ dừng lại trước vạch đích khi câu chuyện sử dụng AI (artificial intelligence) trong quá trình hậu kỳ (chỉnh sửa giọng nói, một vài chi tiết trong khuôn hình) được tiết lộ. Những người tham gia sản xuất, bao gồm cả tài tử Adrien Brody đã lên tiếng chia sẻ về vấn đề này ngay sau đó.
Không chỉ có The Brutalist, tác phẩm Emilia Pérez cũng sử dụng công nghệ AI trong quá trình làm phim. AI đang được xem là vấn nạn tại Hollywood cũng như nền nghệ thuật đương thời, và nhận làn sóng chỉ trích trong vài năm gần đây.
Hơn 11000 biên kịch thuộc Hiệp hội Biên kịch Hoa Kỳ (WGA) đình công và biểu tình vào tháng 5/2023. Hành động này tạo ra nhiều hệ luỵ nhưng là tiếng nói mạnh mẽ và có ý nghĩa, không chỉ yêu cầu thêm nhân lực, thương lượng về mức lương mà còn loại bỏ việc sử dụng công nghệ AI.
Oscar 2025 sẽ… “bất ổn” đến cùng
Nhìn lại lịch Oscar, công chúng nhận ra những bất ổn trong mùa giải năm nay không phải quá xa lạ. Quay lại những năm 1930s, “cuộc mua giải” của huyền thoại Mary Pickford đi vào lịch sử. Năm 1999, Harvey Weinstein đã thực hiện chiến dịch vận động trái luật Oscar để Shakespeare in Love được vinh danh trên sân khấu.
Cho đến những năm gần đây, Oscar vẫn lộ ra những bất ổn từ vận động tranh giải trái luật đến phân biệt chủng tộc (ở cả ứng cử viên lẫn Ban tổ chức Oscar). Từ những phát ngôn bài Hồi giáo của Nick Vallelonga - nhà sản xuất và đồng biên kịch bộ phim Green Book (đoạt giải Kịch bản gốc xuất sắc và Phim xuất sắc),cho đến hashtag #OscarsSoWhite vẫn là lời nhắc nhở rõ nhất.
Tờ Vogue (Anh) không phải vô lý khi gọi đường đua Oscar hầu như thường… bẩn thỉu. Có vẻ những bất ổn của mùa giải năm nay càng làm cho cuộc tranh luận điện ảnh và mùa giải của Viện Hàn lâm Khoa học và Điện ảnh Mỹ thêm “xôm” hơn. Liệu còn tranh cãi nào sẽ nổ ra trước khi Oscar chính thức diễn ra?
Sau thảm hoạ cháy rừng tại California và những bê bối xung quanh, có lẽ chính ban tổ chức cũng mong muốn Oscar được… bình yên diễn ra. Dù điều gì xảy ra, đừng quên lễ trao giải Oscar vẫn sẽ diễn ra vào ngày 2/3 tới đây.