Trong vài năm trở lại đây, Việt Nam đang dần trở thành cái tên nổi bật trên bản đồ năng lượng tái tạo của Đông Nam Á. Chỉ trong vòng ba năm, từ một quốc gia gần như không có tên trên bản đồ điện mặt trời, Việt Nam đã vươn lên nhóm dẫn đầu khu vực – một tốc độ phát triển khiến chuyên gia cũng phải bất ngờ.
Nhưng trong một thị trường năng động và nhiều chuyển dịch như vậy, câu chuyện không chỉ dừng ở chính sách và đầu tư. Đằng sau tốc độ phát triển chóng mặt ấy là hàng loạt nỗ lực cá nhân và mô hình sáng tạo. Một trong số đó đến từ một người nước ngoài chọn Việt Nam làm nơi khởi nghiệp – Kevin Junker, nhà sáng lập SmartSolar – một startup đang từng bước đưa năng lượng mặt trời đến gần hơn với từng hộ gia đình, từng mái nhà tại Việt Nam.
Bức tranh năng lượng xanh: Việt Nam đang ở đâu?
Khi nói đến năng lượng sạch, phần lớn mọi người vẫn thường hình dung đó là câu chuyện của các quốc gia phát triển, với công nghệ cao, nguồn lực tài chính lớn và chiến lược dài hơi. Nhưng thực tế, Đông Nam Á mới là nơi các chuyên gia năng lượng đang dõi theo sát sao vì nhu cầu tiêu thụ điện tại đây đang tăng nhanh hơn gần như bất kỳ khu vực nào khác trên thế giới.
Tại chính Đông Nam Á, Việt Nam nổi lên như một hiện tượng. Theo báo cáo của Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) năm 2020, công suất điện mặt trời của Việt Nam chiếm tới 44% tổng công suất của toàn khu vực. Từ chỗ gần như không đáng kể vào năm 2017, tổng công suất lắp đặt điện mặt trời tại Việt Nam đã vượt mốc 16.500 MW vào cuối năm 2020 – một con số gây ấn tượng với cả giới đầu tư lẫn các chuyên gia hoạch định chính sách trong khu vực.
Nhưng tốc độ phát triển nhanh cũng đi kèm với không ít thách thức: từ quá tải lưới điện, thiếu đồng bộ trong quy hoạch đến việc thiếu hụt thông tin và công cụ để người tiêu dùng cá nhân có thể tiếp cận điện mặt trời một cách minh bạch và hiệu quả.
Kevin Junker - Một người nước ngoài chọn Việt Nam để kiến tạo năng lượng
Năm 2018, Kevin Junker, một chuyên viên tư vấn tài chính có nền tảng công nghệ vững vàng và kinh nghiệm quốc tế, đến Việt Nam lần đầu. Với anh, Việt Nam không chỉ hấp dẫn bởi tiềm năng kinh tế mà còn bởi nguồn năng lượng mặt trời dồi dào chưa được khai thác đúng mức.
Điều khiến Kevin trăn trở là: Tại sao một quốc gia có hơn 2.000 giờ nắng mỗi năm lại chưa tận dụng tối đa lợi thế này? Và tại sao người dân ở đây lại rất khó tiếp cận nguồn năng lượng điện mặt trời?
Từ những băn khoăn đó, Kevin bắt tay vào xây dựng SmartSolar với mục tiêu đơn giản nhưng đầy thách thức: khiến điện mặt trời trở nên dễ tiếp cận, và phải minh bạch đối với mọi người dân Việt Nam.
SmartSolar và câu chuyện gây dựng lòng tin cho năng lượng sạch
Một trong những lý do khiến nhiều người vẫn e dè với điện mặt trời chính là sự thiếu minh bạch trong quá trình báo giá, thi công và vận hành. SmartSolar đã ra đời, đóng vai trò như một “chuyên gia trung lập” giữa các hộ gia định và các đơn vị nhà thầu đã được đánh giá chất lượng.
Không đơn thuần là một công ty lắp đặt điện mặt trời, SmartSolar còn là một nền tảng công nghệ toàn diện, mang đến cho người dùng nhiều tính năng như đánh giá tiềm năng điện mặt trời trên mái nhà, so sánh các báo giá từ nhiều nhà thầu, theo dõi hiệu suất hệ thống và tính toán lợi ích tiết kiệm điện một cách trực quan và chính xác.
Điểm đặc biệt nhất ở SmartSolar chính là khả năng số hóa toàn bộ hành trình người dùng. Chỉ với vài thao tác trên nền tảng, người dùng có thể:
- Xem bản đồ nắng và đánh giá tiềm năng của mái nhà dựa trên dữ liệu địa lý và thời tiết thực tế.
- Nhận báo giá từ nhiều đơn vị đối tác đã được SmartSolar kiểm chứng theo các chỉ tiêu như: có phản hồi tốt từ khách hàng và tuân thủ các tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng.
- Dự đoán thời gian hoàn vốn, mức tiết kiệm hàng tháng và hiệu suất hệ thống theo thời gian thực.
- Theo dõi hệ thống điện mặt trời qua ứng dụng suốt vòng đời sản phẩm.
Qua đó, nền tảng này cung cấp thông tin khách quan để người dùng đưa ra quyết định. Quan trọng hơn, SmartSolar đồng hành cùng khách hàng cả sau khi hệ thống được lắp đặt, đảm bảo hiệu suất vận hành và hỗ trợ kỹ thuật khi cần thiết.
Từ hộ gia đình đến doanh nghiệp
Từ ban đầu chỉ phục vụ khách hàng cá nhân, giờ đây SmartSolar đang mở rộng ra nhiều “sân chơi” mới:
- Các tòa nhà văn phòng muốn tiết kiệm chi phí vận hành.
- Các khu công nghiệp muốn cắt giảm phát thải carbon.
- Các trường học, bệnh viện và tổ chức phi lợi nhuận.
SmartSolar cũng đang thử nghiệm mô hình tài chính sáng tạo như lắp đặt trước, trả dần sau hoặc chia sẻ tiết kiệm điện, để nhiều người tiếp cận hơn với năng lượng xanh. Kevin gọi đây là mô hình “democratizing solar” (dân chủ hóa điện mặt trời) – đưa điện mặt trời đến với mọi nhà.
Việt Nam: Tiềm năng dẫn đầu cuộc chơi năng lượng xanh khu vực
Việt Nam sở hữu những lợi thế tự nhiên vượt trội về năng lượng mặt trời, cùng với đó là sự hoàn thiện dần trong chính sách hỗ trợ và sự quan tâm ngày càng tăng của cộng đồng doanh nghiệp đối với phát triển bền vững. Tuy nhiên, để thực sự trở thành quốc gia tiên phong trong lĩnh vực này, Việt Nam cần đẩy mạnh các dự án quy mô lớn và đặc biệt là có những cách tiếp cận đột phá, gần gũi hơn với người tiêu dùng, nhằm thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng ở cả cấp độ cá nhân và hộ gia đình.
Dưới sự dẫn dắt của Kevin Junker, SmartSolar là một minh chứng điển hình cho thấy Việt Nam có thể dẫn đầu trong cuộc cách mạng năng lượng thông qua một hướng đi mới đầy tiềm năng. Theo Kevin, chuyển đổi năng lượng không chỉ giới hạn ở các chính sách vĩ mô hay công nghệ phức tạp, mà cốt lõi là mang đến những giải pháp thiết thực cho từng người dân và doanh nghiệp một cách dễ hiểu, minh bạch và hiệu quả nhất.
Với một dân tộc cởi mở và luôn sẵn sàng đón nhận những điều mới mẻ, Kevin Junker tin rằng Việt Nam là thị trường chín muồi nhất cho sự phát triển của năng lượng tái tạo.