Không phải người Việt Nam nào cũng từng trải qua bão, như tôi vậy. May mắn sống ở thành phố Hồ Chí Minh, cả đời tôi chưa từng chứng kiến cơn bão nào đi thẳng vào thành phố. Có gió to, có cây đổ, có những cơn mưa dai dẳng, có lụt triều cường, nhưng rồi sẽ qua. Một buổi chiều được về sớm từ trường học hay cơ quan có lẽ là “trải nghiệm bão” duy nhất của người miền Nam như tôi.
Nhưng tôi vẫn tin rằng, cứ là người Việt Nam thì ai cũng có một cơn bão in sâu trong tâm trí.
Với mẹ tôi, đó là bão Linda năm 1997. Năm ấy, nhà ngoại ở khu vực bị ảnh hưởng, nên cả nhà được lệnh di tản. Thế nhưng những năm 90 ấy, phương tiện liên lạc chưa thông suốt như bây giờ và cũng không phải nhà ai cũng có điện thoại. Thông tin duy nhất mẹ có là tin tức trên truyền hình. Tôi vẫn nhớ mẹ từng ra tiệm tạp hóa để gọi nhờ về quê, đọc lên dãy số dài bắt đầu bằng 0780. Khi những thiệt hại của cơn bão Linda năm ấy được chiếu trên màn hình của cái thùng TV hộp, tôi còn nhớ mẹ đã khóc nhiều.
Sau này có dịp làm việc với các video tư liệu, tôi được nhìn lại cơn bão Linda. Trong băng hình đã nhòe là một vùng nước ngập mênh mông, người nằm san sát, chiếu đắp che mặt. Câu hát “tang thương khắp một miền quê” chính là vì lẽ ấy.
Một người bạn ở Hà Nội kể với tôi về bão Yagi, cơn bão xảy ra năm 2024. Nó nói, đó là lần đầu tiên thấy bão đi thẳng vào Hà Nội. Giữa khoảnh khắc trời bỗng yên ắng, nó bước ra ngoài và nhận ra mình đang ở ngay mắt bão. Mây xếp vòng tròn, bầu trời xám chì, không gian tĩnh lặng đến lạ, như trong một bộ phim tận thế. Cơn bão ấy không chỉ quét qua phố phường, mà còn khắc một đường gió lạnh vào ký ức của nó.
Một người bạn khác ở Lào Cai cũng kể rằng cứ mỗi mùa mưa bão nó chỉ sợ nhất lũ xối trên con đường bố của bạn tôi vẫn miệt mài đến với bục giảng. Mùa mưa bão học sinh cũng không cần đi học, nhưng các bạn nội trú ở trường vẫn còn chờ thầy cô. Vậy nên bác trai vẫn đến trường dù là phải đi tận 4 lần đò. Trong câu chuyện của bạn tôi, có điều gì đó rất thân thương, rất đỗi Việt Nam. Nó nằm ở cái cách người ta vẫn đi qua mưa gió để đến được nơi mình cần đến.
Với những người trẻ như chúng tôi vậy mà vẫn có những câu chuyện rất cá nhân gắn với mưa, bão, lũ, lụt. Dù ít hay nhiều, hình như mưa bão luôn để lại trong người Việt một nếp nghĩ, một phản xạ. Với cha mẹ, dấu vết của thiên tai hiện ra trong từng thói quen, từng món đồ trong nhà: những món ăn đã cũ vẫn nằm trong tủ lạnh, hay bộ ghế gỗ nặng trịch ngồi rất khó chịu.
Mỗi dịp Tết đến mấy đứa trẻ chúng ta vẫn ghét nhất phải dùng khăn ướt để lau dọn từng ngóc ngách của bộ ghế rồng phượng phải không? Tôi cũng thế. Nhất là khi bố tôi từng quý bộ ghế ấy đến mức dặn dò: ngồi trên ghế cũng phải nhẹ nhàng để quần cứng không làm hư hại ghế. Tôi từng bực bội muốn tống bộ ghế này vào bảo tàng cho rồi. Cho đến khi một đợt mưa kéo dài nửa ngày vào đúng dịp triều cường dâng cao, những chiếc ghế Shopee tôi mua trong đợt giảm giá bục ra vì ngâm nước, chỉ có bộ ghế rồng phượng bố để lại cho chị em tôi vẫn còn nguyên. Tôi chợt hiểu cái "gu" tưởng cứng nhắc của các cụ hóa ra là một bản năng được đúc từ hàng chục năm sống chung với mưa bão, bản năng ăn chắc mặc bền để trụ vững mùa nước dữ.
Với cá nhân tôi – người cả đời chưa từng chịu thiệt hại sau bão, ký ức về bão là một ký ức tập thể, được hình thành từ lời kể của cha mẹ, từ câu chuyện của bạn bè và từ những quan sát nhỏ trong đời sống. Đó là câu hát “Không còn con sông, nước dâng tràn lên mái nhà…”, là những buổi chào cờ thầy cô phát động quyên góp cho bạn vùng lũ, và tôi đặt vào thùng giấy vài tờ 500 đồng hay 1.000 đồng, vốn là tiền bánh snack của giờ ra chơi.
Nhớ nhất là những buổi xem tin bão trên TV lúc nhỏ: màn hình trống, chỉ còn dòng chữ “Tin bão số…”, giọng phát thanh viên dẫn hướng đi của bão, không hình ảnh, không nhạc nền, không gì cả. Cảm giác ấy vừa trống trải vừa ám ảnh, như thể bão đang thật sự đi qua ngay trong phòng khách, và cả thời gian cũng lặng đi cùng nó. Giờ đây, tin bão xuất hiện từ mọi hướng: Group Zalo gia đình, mạng xã hội, tin nhắn từ HR. Nhiều đến mức, bão tự nhiên hằn sâu trong tâm trí.
Năm nay, độ tháng 10 trở đi, gần như cuối tuần nào chúng ta cũng nghe tin bão. Cơn này vừa tan hay vừa đi qua một vùng ven miền Trung, thì cơn khác đã hình thành giữa biển. Những bản tin nối tiếp nhau, những vòng tròn xoáy mới lại hiện lên trên bản đồ dự báo. Những cái tên mỹ miều như “Linda”, “Yagi” chỉ được nhớ đến khi đã gây thiệt hại lớn bởi thực tế, Việt Nam vẫn thường đón bão đến mức có năm lên tới 23 cơn bão (năm 1973). Theo thống kê của Trung tâm Điều phối Tìm kiếm Cứu nạn Hàng hải Việt Nam, trong khoảng 70 năm tính từ năm 1945, có tới 459 cơn bão và áp thấp nhiệt đới đổ bộ vào đất liền nước ta. Nhiều đến mức, người Việt ta không gọi tên bão, chỉ gọi bằng số.
Vậy nên, mỗi chúng ta đều có thói quen cập nhật thời tiết. Và điều kỳ diệu nhất là cách người Việt vẫn giữ cho mình một bình tĩnh đặc trưng: lo lắng, nhưng không hoảng loạn; sẵn sàng giúp nhau trong bão lẫn khi những cơn bão đi qua.
Có lẽ vì thế mà, dù có trải qua qua bão hay không, mỗi người Việt Nam vẫn mang trong mình một cơn bão. Đó vừa là ký ức, vừa là bản lĩnh, giúp ta không quên cách đứng dậy sau những mùa mưa gió.
Trước những thiệt hại nặng nề do bão và mưa lũ kéo dài, gây ảnh hưởng đặc biệt nghiêm trọng đến tính mạng, tài sản và đời sống của nhân dân, bà Hà Thị Nga, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Trưởng Ban Vận động cứu trợ Trung ương đã ký ban hành Thông báo số 57/TB-MTTW- BVĐCTTW về việc tiếp tục vận động, ủng hộ đồng bào bị thiệt hại do bão lũ.
THÔNG TIN TIẾP NHẬN
1. Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank)
Tên tài khoản: Ban Vận động cứu trợ Trung ương
Số tài khoản: 55102025 tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam - Chi nhánh Đông Hà Nội
2. Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam (BIDV)
Tên tài khoản: Ủy ban Trung Ương MTTQ Việt Nam - Ban Vận động cứu trợ Trung ương
Số tài khoản: 8639699999 tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam - Chi nhánh Thăng Long
3. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank)
Tên tài khoản: Ban Vận động cứu trợ Trung ương
Số tài khoản: 1400666102025 tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam - Chi nhánh Láng Hạ
4. Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank)
Tên tài khoản: Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - Ban cứu trợ Trung ương
Số tài khoản: 8888881010 tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Sở giao dịch