Tôi biết đến Lê Minh Nhựt qua lời giới thiệu của một đồng nghiệp, rằng anh là “một nhân vật rất hiểu startup”. Khi tìm hiểu sâu hơn, tôi thấy những thông tin hiện lên trên Google và LinkedIn còn hơn cả lời khen ngợi hào phóng ấy.
Nhựt là nhà đồng sáng lập kiêm CEO của startup DEMETER, Cố vấn và Tư vấn Độc lập trong lĩnh vực Công nghệ Nông nghiệp và Chính sách công, phát triển bền vững, hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Anh từng được vinh danh trong Forbes Under 30 Việt Nam, góp phần kết nối các sáng kiến cộng đồng và xây dựng chính sách hỗ trợ startup.
Tôi gặp Nhựt vào một buổi sáng cuối tuần. Với tôi, đó là buổi cafe thong thả; với Nhựt, đó chỉ là cuộc hẹn đầu tiên trong một ngày dày đặc lịch trình. Ban đầu, chúng tôi trò chuyện về hành trình phát triển startup của anh. Nhưng trong 2 tiếng, tôi nhận được nhiều hơn thế. Anh không liệt kê cho tôi các “bài học thành công”, nhưng nếu cần hỏi về kỹ năng linh hoạt và bền bỉ trong sự nghiệp cá nhân, Nhựt chắc chắn là một người có thừa câu chuyện!
Nhựt không ngại bắt đầu lại từ đầu, nhiều lần – anh chuyển từ lĩnh vực tài chính đến xây dựng cộng đồng, chính sách công rồi khởi nghiệp. Những lần “bắt đầu lại” đó đã giúp anh rèn luyện thứ năng lực mà thị trường lao động đầy biến động ngày nay đang cần hơn bao giờ hết. Dưới đây là những gì tôi đúc rút được về sự linh hoạt và bền bỉ từ chia sẻ của anh trong buổi trò chuyện hôm ấy.
1. Không dán nhãn công việc
Công việc đầu tiên của Nhựt là ở một công ty tài chính. Nếu theo đúng lộ trình “chuẩn” của một sinh viên tốt nghiệp ngành tài chính doanh nghiệp, Nhựt sẽ nỗ lực vào Big4, ngân hàng, hoặc theo đuổi các chứng chỉ chuyên sâu để trở thành chuyên gia tài chính.
Thế nhưng, khi tham gia một quỹ cộng đồng trực thuộc công ty, anh đã không đi đường thẳng nữa, mà bắt đầu “đi trên hàng rào” – cụm từ anh dùng để nói về trạng thái đứng giữa hai mảnh đất đều tiềm năng, không biết bước hẳn sang bên nào.
Nhựt cười nhớ lại: “Mình cứ đứng giữa hai bên, vừa sợ bỏ lỡ tài chính là ngành mình học, vừa không nỡ rời công việc cộng đồng mà mình yêu thích. Mình ghiền cảm giác kết nối với con người và tạo ra tác động xã hội rõ rệt.”
Giữa lúc bối rối đó, một đàn anh đã giao cho Nhựt một bài tập nhỏ: trong lúc làm cả 2, thử viết ra điều gì khiến mình hứng khởi nhất và điều gì ức chế nhất.
Khi hoàn thành, Nhựt nhận ra một điều quan trọng: vấn đề không nằm ở ngành tài chính hay công việc cộng đồng, mà ở cách anh tự dán nhãn công việc. Cứ mỗi khi làm công việc thuộc chuyên môn tài chính, Nhựt lại nghĩ rằng mình đang không được làm công việc cộng đồng. Nhưng thực tế, mọi thứ không trắng-đen như vậy. Các kỹ năng và lĩnh vực luôn có sự giao thoa. Làm tốt một phần là đang tạo ảnh hưởng đến phần khác. Làm tài chính cũng là đang xây nền cho những tác động xã hội bền vững.
Trong những lần xoay trục sự nghiệp sau này, anh càng thấy rõ điều đó. Nguyên tắc “không dán nhãn” giúp anh sẵn sàng học lại từ đầu nhiều thứ, như khi quyết định rời công việc cộng đồng sang học hành chính công, hay khi startup chuyển từ lĩnh vực đóng gói sang phân phối máy bay nông nghiệp. Tất cả là vì anh biết, mọi thứ đều là mắt xích trong hệ thống vận hành lớn hơn.
Vậy nên, đừng tự đóng nhãn mọi thứ. Ngay cả khi bạn không khởi nghiệp, thì bài học này vẫn có giá trị, đặc biệt khi thị trường lao động đang dịch chuyển lớn. Trong bối cảnh hàng trăm công việc mới ra đời và nhiều nghề cũ đang dần biến mất, ai càng bám vào “nhãn dán”, càng khó thích nghi để sinh tồn.
2. Muốn linh hoạt mà không nghĩ “linh tinh”? Hãy hiểu tiến trình
Việc không dán nhãn công việc giúp Nhựt chủ động trước mọi thay đổi, nhưng nó không giúp anh miễn nhiễm với cảm giác lo lắng, mông lung.
Khi mới ra trường, áp lực đồng trang lứa khiến anh sốt ruột vì loay hoay mãi vẫn chưa chọn được định hướng. Đến khi khởi nghiệp, anh lại sốt ruột vì khoảng cách quá lớn giữa kỳ vọng và khả năng thực thi: “Năm đầu tiên mình đặt mục tiêu doanh thu một tỷ nhưng đơn hàng đầu tiên chỉ vài triệu đồng. Làm việc gần như không nghỉ mà tổng kết tháng chỉ đạt 7–8 triệu, cảm giác như mọi thứ vô nghĩa.”
Từ những lần như vậy, Nhựt nhận ra sự linh hoạt ứng biến trước khó khăn thôi vẫn chưa đủ. Thiếu sức bền, không ai có thể giữ mãi được sự linh hoạt. Nhưng làm sao để kiên nhẫn? Với Nhựt, đó là học cách hiểu tiến trình.
Chúng ta thường đánh giá quá cao những gì mình làm được trong thời gian ngắn, nhưng bỏ qua lượng công việc và thời gian thật sự cần thiết để biến ý tưởng thành hiện thực. Vậy nên anh bắt đầu học cách:
- Quản lý kỳ vọng của bản thân, giao tiếp với đội ngũ để đồng bộ tầm nhìn
- Vạch lộ trình, đặt mục tiêu, phân tích từng giai đoạn để hiểu khi nào cần tăng tốc, khi nào phải kiên nhẫn
“Bạn hiểu tiến trình, bạn sẽ không còn sốt ruột”, Nhựt đúc kết. Khi nhìn xa được con đường mình sẽ đi và phải đi, áp lực sẽ không còn đến từ sự so sánh hay nóng vội, mà trở thành động lực để đi đường dài.
3. “Vốn” càng vững, càng dễ linh hoạt
Trong lúc trò chuyện, tôi đề cập đến việc nhiều người trẻ thường dễ mất kiên nhẫn khi sự nghiệp chưa ổn định, phần vì tài chính không đảm bảo. Nhựt đồng tình: “Thông thường ai cũng nghĩ để dám thay đổi thì phải có nguồn tài chính vững chắc – giống như startup cũng cần vốn để tồn tại. Điều đó hoàn toàn dễ hiểu.”
Nhưng đồng thời, anh cũng chia sẻ một lời khuyên từng nhận được từ một đàn anh: “Đừng chỉ chọn công việc vì lương. Hãy chọn nơi giúp em xây dựng nguồn lực ngoài tài chính.” Lời khuyên ấy đã theo Nhựt suốt nhiều năm và trở thành nguyên tắc dẫn dắt hầu hết những quyết định quan trọng trong sự nghiệp.
Với Nhựt, những nguồn lực phi tài chính đó bao gồm mạng lưới quan hệ xã hội – thứ đã giúp anh gặp được đúng người vào đúng thời điểm, mở ra cơ hội mà không thể đo bằng tiền. Và quan trọng hơn cả, đó là uy tín cá nhân, thứ được xây dựng bằng sự kỷ luật và khả năng thực thi công việc.
Lấy ví dụ từ chính kinh nghiệm của mình khi khởi nghiệp, anh chia sẻ: “Nhà đầu tư sẽ không rót vốn cho một startup thiếu kỷ luật và không có khả năng thực thi những điều đã cam kết.”
Nhìn lại hành trình, Nhựt nhận ra chính những nguồn lực phi tài chính này đã giúp anh dễ dàng xoay trục khi rời cộng đồng để đi học, khi học xong để khởi nghiệp, và khi startup thay đổi mô hình.
“Quan trọng nhất là mình học được gì, có mở rộng được mối quan hệ không, và có thực sự làm được điều gì đó để chứng minh năng lực hay không. Khi đã có những thứ đó, thu nhập và lương thưởng tự khắc sẽ tới.”
4. Xem bản thân là một doanh nghiệp
Khi được hỏi đưa một lời khuyên cho các bạn trẻ sắp bước vào thị trường lao động, Nhựt cười trả lời ngay: “Đừng trở thành zombie công sở, chỉ biết làm theo quy tắc, quy trình, hay yêu cầu sẵn có.”
Hay nói cách khác là đừng đánh mất vị thế của một ‘doanh nghiệp cá nhân’. Nếu một công ty chỉ chăm chăm vận hành theo checklist cũ kỹ, không đổi mới sản phẩm, không thích nghi thị trường, thì sớm muộn cũng tụt hậu. Một cá nhân cũng vậy: nếu chỉ làm đúng bản mô tả công việc, răm rắp nghe lệnh mà không chủ động phát triển bản thân, bạn sẽ trở thành “thây ma” vật vờ góc văn phòng. Và tất nhiên, khi đã vào trạng thái zombie thì linh hoạt là không thể!
Để hóa giải lời nguyền biến thành zombie, Nhựt gợi ý thần chú: entrepreneurship mindset nghĩa là sở hữu tinh thần của một người làm chủ, mà doanh nghiệp chính là bản thân bạn. Điều đó có nghĩa là:
- Làm việc với tinh thần sở hữu, chịu trách nhiệm với kết quả.
- Chủ động đặt câu hỏi, quan sát vấn đề và đề xuất giải pháp thay vì chỉ làm theo hướng dẫn.
- Không ngại học kỹ năng mới để đáp ứng nhu cầu công việc và thị trường.
Cuộc trò chuyện của chúng tôi kéo dài gần hai tiếng, nhưng tôi cảm giác như thời gian trôi nhanh hơn nhiều. Khi tôi còn đang sắp xếp lại những ghi chú của mình, Nhựt đã xin lỗi vì phải rời đi sớm để kịp một lịch trình khác trong ngày.
Anh bước nhanh ra khỏi quán cà phê giữa lúc trời đang mưa, đúng với phong thái của một người luôn trong trạng thái dịch chuyển – từ tài chính sang cộng đồng, từ chính sách công đến khởi nghiệp – nhưng vẫn đầy kỷ luật và tập trung.
Nhựt là một minh chứng giúp tôi tin rằng linh hoạt ứng biến không phải bản năng bẩm sinh, mà là kỹ năng được rèn giũa qua nhiều lần bắt đầu lại, nhiều lần bỏ lại thành quả để thử điều mới.
Bài viết thuộc series Nesternship: NesUP 2025 - chương trình phát triển kỹ năng và khai phá tiềm năng cho thế hệ trẻ do Nestlé Needs YOUth và Onboardy khởi xướng, phối hợp thực hiện cùng Vietcetera và VietnamWorks.
Chương trình nhằm trang bị cho các tài năng trẻ Việt Nam những kỹ năng thực chiến và góc nhìn thực tế về ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) – đồng thời nuôi dưỡng sự tự tin để họ vững vàng bước vào hành trình sự nghiệp giữa thế giới không ngừng biến động.
Lộ trình chương trình chi tiết:
· Từ 04.07 đến 08.08: Application & Online Assessment
· Từ 28.08 đến 29.08: NesUP Hackathon
· 16.09: Onboarding
Để tìm hiểu thêm về chương trình và đăng ký tham gia, truy cập website hoặc liên hệ chúng tôi qua events.rsvp@vietcetera.com.