Timothy Hiền Phạm, (hay Tim) là thế hệ thứ hai sinh ra và lớn lên ở Mỹ. Ban ngày, anh làm việc trong lĩnh vực hàng không (Aerospace), phụ trách đào tạo và phát triển nhân sự. Anh có một công việc thú vị, một tấm bằng MBA về phát triển tổ chức, và một mức sống tiện nghi xứ cờ hoa. Mọi thứ đều dễ đoán và ổn dịnh.
Đến đêm, Tim lên kế hoạch về Việt Nam, từng bước một.
Khi chúng tôi gặp nhau lần đầu qua một người bạn chung, ấn tượng của tôi về Tim là sự giản dị và nhẹ nhàng. Qua cuộc trò chuyện, tôi không khỏi thắc mắc: Vì sao một người có tất cả lại khăng khăng muốn bỏ việc và về Việt Nam?
Có lẽ, ngoài cảm giác “ồ, hoá ra có nhiều lối tư duy khác nhau thật", tôi còn mắt chữ O mồm chữ A khi nhìn vào cuộc sống của một Millennial nói tiếng Việt lơ lớ, mang theo suy nghĩ Việt nhưng "Mỹ": chẳng chọn lập nghiệp, chẳng chọn an cư theo cách truyền thống. Với Tim, chuyện “về nhà” - Việt Nam, quê hương của ba mẹ, không đến từ một khoảnh khắc bốc đồng, mà từ năm suy nghĩ âm ỉ, ngày một rõ ràng hơn qua 5 điều sau:
1. Mình thuộc về đâu?
“Quá Mỹ để là người Việt, và quá Việt để là người Mỹ?”
Tôi hỏi Tim về cảm giác đứng giữa hai dòng chảy văn hóa.
"Thật sự! Có lúc mình nghĩ hoàn toàn như một người Mỹ, nhưng khi đi đến những nơi khác trong nước, mình vẫn cảm thấy khác biệt, từ ngoại hình cho đến cách người khác nhìn mình,” Tim chia sẻ. “Ngược lại, khi ở cạnh cộng đồng người Việt, mình lại thấy thoải mái và thân quen hơn. Cảm giác đó khiến mình tự hỏi, rốt cuộc, mình thuộc về đâu?"
Tim kể thêm: “Ở Mỹ, cộng đồng người Việt có thể kết nối với nhau phần nào, nhưng vẫn là một nhóm nhỏ giữa xã hội rất lớn. Còn khi đến Việt Nam, dù mọi người không cùng lớn lên như mình, cảm giác kết nối lại mạnh mẽ hơn cả, như thể quê nhà thật sự vẫn luôn ở đây."
2. Ít nơi nào có niềm vui tự nhiên, gần gũi như ở Việt Nam
"Anh đang có công việc ổn định, lương cao ở Mỹ, liệu về Việt Nam có hòa nhập nổi không?" Nhiều người hỏi Tim như vậy.
Tim đáp: "Mỹ rất lý tưởng để kiếm tiền và thăng tiến, nhưng ở những khía cạnh khác như gia đình, cộng đồng, cảm giác đoàn kết, và sự an toàn, thì Việt Nam lại vượt trội hơn hẳn. Giờ đây, mình đã đạt đến điểm mà mình trân trọng niềm vui hơn là tài sản."
Anh đặt ra một câu hỏi nhẹ nhàng: "Thử nghĩ xem, ai đang sống tốt hơn: Là người kiếm hàng trăm ngàn đô ở Mỹ nhưng luôn căng thẳng, bận rộn đến mức không có thời gian cho gia đình, và thậm chí không dám ra ngoài vào buổi tối? Hay là người kiếm được ít hơn ở Việt Nam nhưng có thể tận hưởng trọn vẹn niềm vui sống cùng bạn bè, gia đình, và những tiếng cười rôm rả, có thể "nhậu" cùng nhau ngoài đường đến khuya mà chẳng lo lắng gì?"
Tuy nhiên, anh thừa nhận, việc bỏ lại mọi thứ và chuyển về Việt Nam không hề dễ dàng.
"Nơi nào cũng có ưu và nhược điểm. Ở Việt Nam, mình phải đối mặt với rào cản ngôn ngữ, khí hậu khó thích nghi và một lối sống rất khác. Quan trọng là bạn chấp nhận đánh đổi và chịu đựng được điều gì."
Anh chấp nhận thực tế này: "Có chút buồn, nhưng mình hiểu. Mình cũng đang học cách ‘hạ cánh’ mà”.
Nhiều Việt kiều khác cũng nói họ mất thời gian để quen nhịp sống nhanh, cách làm việc linh hoạt và thói quen giao tiếp ở Việt Nam. Nhưng rồi chính điều đó lại giúp họ tìm ra một phiên bản mới của mình: tự nhiên hơn, ít kiểm soát hơn, và gần gũi hơn với con người.
3. Việt Nam qua lời kể của ba mẹ đẹp lắm, nhưng tận mắt thấy, còn đẹp hơn
"Việt Nam có gì khiến Việt Kiều muốn trở về?"
Lần gần nhất Tim về nước là năm 2024. Trước đó, anh đã 16 năm không quay lại.
"Nhưng giờ thì khác. Mình thấy Việt Nam trẻ hơn, năng động hơn, và đang đi nhanh".
Thế hệ Việt Kiều như Tim sinh ra ở Mỹ nhưng lớn lên cùng những câu chuyện về Việt Nam qua lời kể của ba mẹ. Giờ đây, họ đang tò mò: “quê hương thật sự bây giờ ra sao?”. Và muốn tự mình nhìn thấy đất nước này.
"Nhiều người về vì công việc, có người vì chi phí sống, có người chỉ vì tò mò. Riêng mình, mình nghĩ mình muốn cảm nhận Việt Nam bằng chính đôi chân mình, không chỉ qua ký ức của ba mẹ".
Về định kiến rằng Việt kiều trở về vì chán, thất bại hay muốn chạy trốn, Tim giữ quan điểm trung lập: "Nhiều người có những lý do khác nhau. Có thể vì công việc hoặc tìm nơi sống rẻ hơn. Tuy nhiên, mình cũng nhận thấy gần đây Việt Nam đã trở thành một chỗ hấp dẫn để quay về thăm". Anh lưu ý, người lớn lên ở Việt Nam sau đó trở về sẽ dễ hơn so với người như anh, chỉ có gốc ở đây.
4. Bắt đầu từ cái tên Việt: Hiền
“Việc người Việt dùng tên Tây ở nước ngoài có khiến họ ‘ít Việt’ hơn không?”
Tim cười: "Không hẳn. Nhưng mình tự hào về tên tiếng Việt của mình: Hiền, nghĩa là ngoan, hay luôn tử tế (be kind as always), *cười. Mình học cách phát âm tên tiếng Việt của mình sao cho đúng, điều đó mới quan trọng." Anh kể lại rằng, dù ba mẹ vẫn gọi anh là Hiền ở nhà, nhưng ở nơi làm việc tại Mỹ, mọi người thường gọi anh bằng tên giấy tờ (Tim) nhiều hơn. Anh bày tỏ một quyết tâm đáng yêu: "Sau này về Việt Nam, mình chắc chắn sẽ phải 'bắt' mọi người gọi mình là Hiền, thay vì cứ 'Tim ơi' như bây giờ!"
Anh đã không sử dụng tên tiếng Việt của mình ở trường, lo lắng nó có thể bị phát âm sai hoặc bị trêu chọc.
Bây giờ, Tim cảm thấy khác.
"Dù bạn dùng tên gì, hãy đảm bảo nó được gọi bằng sự tôn trọng. Và nếu bạn là người Việt Nam, có lẽ hãy dành thời gian để học cách phát âm những cái tên như Nguyễn, Quỳnh, Lê, Phạm. Nó không quá khó. Chúng ta dành thời gian để học tên Mỹ và Châu Âu, thì tại sao tên Việt Nam lại khác biệt?
Đối với Tim, việc gọi đúng một cái tên không chỉ đơn thuần là vấn đề ngôn ngữ, mà đó còn là một cách thức thầm lặng để duy trì sợi dây kết nối với cội nguồn.
5. Kế hoạch đã từng bước thực thi nhờ “người Việt mình”
Việc trở về của Tim không phải là quyết định bộc phát, nó là một kế hoạch dài hơi.
Anh đang dùng chính tư duy kỹ thuật để từng bước thực thi hành trình tìm lại bản ngã: "Có thời gian là mình cứ về Việt Nam 1 tuần, lần về kế tiếp sẽ gấp đôi, và cuối cùng, mình sẽ ở hẳn".
Tim kể, anh tham gia vào Cộng đồng Việt Kiều ở Việt Nam, tiếp theo là follow brokethehabbit, trang Vietcetera, rồi cả các trang tuyển dụng liên quan về ngành nghề “training” của anh ở Mỹ (tất nhiên không phải lĩnh vực Aerospace). “Sắp tới, Vietcetera Open có mặt tại Los Angeles, chắc chắn mình sẽ tham dự, để kết nối, và nhân tiện hỏi thăm về cơ hội của mình, rút ngắn thời gian lên kế hoạch,” anh chia sẻ.
“Mình cũng bắt đầu thử nói tiếng Việt nhiều hơn. Có người thấy mình cứ lơ lớ thì tự động nói tiếng Anh, nhưng mình vẫn cố gắng nói tiếp bằng tiếng Việt. Mình muốn họ hiểu rằng mình đang học lại ngôn ngữ của chính mình.”
Những điều nhỏ như thế, với Tim, là cách anh lan tỏa tình yêu Việt Nam đến xung quanh, không phải qua những khẩu hiệu lớn, mà qua việc dám giữ giọng, giữ tên, và giữ sự thân thuộc.
Có thể một ngày nào đó, Tim sẽ thật sự xách vali về Việt Nam sớm hơn dự định. Nhưng hiện tại, qua từng lần tập nói tiếng Việt, từng chuyến bay ngắn, từng cuộc trò chuyện với người Việt khắp nơi, với tôi, anh đã về từ lâu, chạm đến quê hương theo cách đẹp nhất: bằng chính trái tim của mình.
Để đồng hành với Vietcetera Open và tham gia Hà Anh Tuấn Live Concert in Los Angeles “Sketch A Rose", vui lòng mua vé tại đây.
Hành trình của Vietcetera Open tiếp tục với điểm đến tiếp theo - Los Angeles, trung tâm hội tụ cộng đồng người Việt ở nước ngoài. Vietcetera Open LA 2025 không chỉ là không gian kết nối những nhân vật nổi bật trong cộng đồng Việt tại Mỹ qua các câu chuyện về bản sắc, sự sáng tạo và văn hoá Việt trên toàn cầu mà còn đồng thời thúc đẩy giao lưu văn hóa và kinh doanh quốc tế.
Thời gian: 9:00 - 13:00 (UTC -7) | 18.10.2025
Địa điểm: Los Angeles Performing Arts Conservatory, 1534 North Highland Avenue, Hollywood, CA 90028Sự kiện buổi sáng này là sự kiện mở màn ý nghĩa cho Hà Anh Tuấn Live Concert in Los Angeles “Sketch A Rose" vào buổi tối cùng ngày. Đây là sự kiện đánh dấu mốc lịch sử khi Hà Anh Tuấn trở thành nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên biểu diễn tại Dolby Theatre, nhà hát huyền thoại diễn ra lễ trao giải Oscars.
*Cơ hội cuối để có được vé tham dự Hà Anh Tuấn Live Concert in Los Angeles “Sketch A Rose" qua Vietcetera Open LA 2025.