Khi bước vào môi trường công sở, có những sự thật mà không ai nói với bạn. Chúng là những bài học mà bạn chỉ có thể học được qua những lần vấp ngã, thất vọng, hay những quyết định sai lầm rồi mới dần vỡ lẽ.
Dưới đây là những sự thật nơi công sở mà nếu biết sớm hơn thì có lẽ mình đã phát triển nhanh hơn. Một nửa trong số đó mình học được khi còn là nhân viên, một nửa mình nhận ra khi trở thành leader.
Một lưu ý nhỏ trước khi vào bài: Mình không thích từ sếp nên sẽ dùng từ “leader” xuyên suốt bài viết này. Bạn có thể hiểu leader là sếp, quản lý, direct line manager, cấp trên trong công ty của bạn.
1. Leader không theo dõi sát sao những gì bạn làm như bạn nghĩ
Bạn tin rằng leader của bạn sẽ ghi nhớ từng dự án bạn hoàn thành, từng đêm bạn thức khuya để kịp deadline hay từng lần bạn xung phong nhận thêm việc. Tuy nhiên, thực tế không phải vậy. Leader có quá nhiều thứ phải quản lý, quá nhiều người cần quan tâm, và quá nhiều áp lực từ cấp trên.
Mình đã rút ra bài học này một cách đau đớn khi sau một năm làm việc cật lực, đến buổi đánh giá, leader chỉ nhớ lờ mờ vài việc xảy ra gần đây nhất.
Vậy nên hãy tạo thói quen ghi lại công việc mỗi tuần, tổng hợp mỗi tháng và gửi báo cáo cập nhật định kỳ, dù không được yêu cầu. Đây là cách tốt nhất để đảm bảo bạn được ghi nhận xứng đáng và công bằng.
2. Thăng tiến đòi hỏi nhiều thứ hơn là chỉ kỹ năng
Bạn có thể là người giỏi nhất, code nhanh nhất, thiết kế đẹp nhất, phân tích sâu nhất,... nhưng chừng đó chưa đủ để đưa bạn lên một vị trí cao hơn. Thăng tiến còn phụ thuộc vào ba yếu tố:
- Niềm tin mà người khác đặt vào bạn.
- Thời điểm bạn xuất hiện và nắm bắt cơ hội đúng lúc.
- Mức độ nhận diện của bạn trong tổ chức (mọi người thấy bạn nhiều đến đâu).
Chỉ có kỹ năng thôi là chưa đủ, bạn phải học cách làm cho công việc của mình được nhìn thấy, đồng thời xây dựng được lòng tin với những người có quyền quyết định. Đây không phải là điều bất công, mà là cách công việc vận hành.
3. Trung thành thầm lặng là con dao hai lưỡi
Trung thành là đức tính tốt, nhưng lòng trung thành chỉ có giá trị khi đi kèm với sự phát triển và được ghi nhận xứng đáng. Nhiều người làm việc chăm chỉ năm này qua năm khác, giữ thái độ im lặng và chờ đợi, tin rằng sự tận tâm của mình sẽ tự động được cấp trên nhìn thấy. Tuy nhiên, đó là một cách tiếp cận thụ động có thể kìm hãm sự nghiệp của bạn.
Hãy chủ động có những cuộc trò chuyện thẳng thắn với leader về định hướng sự nghiệp, về mức lương thị trường, và về các cơ hội phát triển.
Nếu môi trường hiện tại đang đầu tư vào bạn và tạo điều kiện cho bạn phát triển, thì đó là nơi đáng để gắn bó. Nhưng ngược lại, nếu bạn cảm thấy mình đang đứng yên trong khi năng lực đã vượt xa vị trí hiện tại, thì đừng ngần ngại tìm kiếm những cơ hội tốt hơn, dù là ở trong hay ngoài công ty.
4. Feedback thường không phải là sự thật hoàn toàn
Phản hồi (feedback) bạn nhận được thường đã được lọc qua nỗi sợ hãi, sự e dè, và mối quan hệ cá nhân. Chẳng hạn, khi leader nói bạn cần cải thiện kỹ năng giao tiếp, có thể ý họ thực sự là bạn đang quá thách thức ý kiến của họ trong các cuộc họp.
Bây giờ ở vị trí leader, mình hiểu rõ hơn tại sao phản hồi lại bị “lọc” như vậy. Có những sự thật mình muốn nói thẳng nhưng sợ nhân viên buồn, mất động lực, hoặc tệ hơn là nghỉ việc. Đôi khi, mình phải diễn đạt vấn đề về thái độ thành vấn đề về kỹ năng, vì nó dễ để người khác tiếp nhận hơn.
Vì thế, hãy chú ý cả những điều leader cố tình không nói. Quan trọng hơn, hãy tập thói quen quan sát hành động vì đây mới là ngôn ngữ trung thực nhất trong môi trường công sở.
Nếu leader nói bạn đang làm tốt nhưng chưa giao cho bạn những dự án quan trọng, thì hãy thử đánh giá lại “tốt” ở đây thực sự nghĩa là gì. Nếu đồng nghiệp khen bạn giỏi nhưng chưa bao giờ hỏi ý kiến bạn khi có vấn đề khó, thì rất đáng để cân nhắc lại lời đánh giá của họ về bạn.
5. Vấn đề văn hóa làm việc thường bắt nguồn từ lãnh đạo
Khi một nhóm làm việc không hiệu quả hay không phối hợp tốt với nhau, nguyên nhân thường nằm ở cách quản lý từ trên xuống. Một người lãnh đạo tốt tạo ra môi trường làm việc lành mạnh, một người lãnh đạo yếu tạo ra môi trường độc hại.
Nếu bạn đang ở trong một môi trường không lành mạnh, hãy nhìn lên người dẫn dắt chứ đừng chỉ nhìn xung quanh đồng nghiệp. Nếu vấn đề nằm ở phong cách lãnh đạo mà không có dấu hiệu thay đổi, thì có lẽ đã đến lúc bạn cần tìm kiếm một môi trường khác.
6. Không tự quy trình hóa thì sẽ mãi mắc kẹt trong công việc lặp đi lặp lại
Nếu bạn không tự tạo quy trình cho công việc của mình, bạn sẽ mãi bận rộn nhưng không thực sự phát triển. Bạn hoàn thành hết việc này đến việc khác, nhưng khi nhìn lại, bạn sẽ thấy mình vẫn đang làm những việc tương tự, với cùng một mức độ ảnh hưởng.
Người giỏi không chỉ làm việc hiệu quả, họ còn biết cách tạo ra tài liệu hướng dẫn, template hay checklist để người khác có thể thực hiện công việc đó mà không cần phải hỏi lại. Khi bạn tự quy trình hóa được công việc, hiệu suất cũng như giá trị mang lại sẽ được cải thiện đáng kể.
7. Bạn sẽ vượt qua leader trước khi vai trò thay đổi
Sẽ có lúc bạn phát triển vượt trội hơn leader của mình, thậm chí là trước khi vai trò công việc của bạn kịp thay đổi. Điều này xảy ra khi bạn học hỏi nhanh, phát triển mạnh, và bắt đầu nhìn nhận các vấn đề ở tầm cao hơn, trong khi leader của bạn có thể đã đạt đến giới hạn hoặc đang bận rộn với những công việc hành chính.
Trách nhiệm để tiến lên nấc thang tiếp theo nằm ở chính bạn. Thế nên đừng ngồi chờ bất kỳ ai nhận ra hay tạo cơ hội cho mình. Thay vào đó, bạn cần chủ động tìm kiếm cơ hội mới, chủ động kết nối với các bộ phận khác, chủ động tìm hiểu về những vị trí cao hơn, hoặc thậm chí tìm kiếm cơ hội ở bên ngoài công ty.
8. Danh tiếng được xây từ những khoảnh khắc nhỏ
Danh tiếng nghề nghiệp của bạn không chỉ được xây dựng từ những thành tích lớn, mà còn từ hàng trăm tương tác nhỏ với mọi người mỗi ngày.
Một số tình huống có thể tạo nên ấn tượng về bạn như:
- Cách bạn phản hồi email.
- Cách bạn ứng phó khi có vấn đề.
- Cách bạn đối xử với cấp dưới.
- Cách bạn thừa nhận khi mắc lỗi.
- Cách bạn chia sẻ công lao với cả đội nhóm.
Bạn không bao giờ biết khoảnh khắc nào đang thực sự xây nên hoặc phá hủy danh tiếng của mình. Vì mọi người sẽ ghi nhớ những ấn tượng khác nhau và kể lại cho người khác. Một khi đã xây dựng được danh tiếng tốt và bền vững, bạn sẽ thấy cơ hội tự động đến với mình, không cần giành giật với ai.
Kết
Môi trường công sở vốn không phải là một đường đua công bằng, mà là một hệ thống phức tạp với những quy tắc ngầm không được viết ra.
Việc hiểu rõ cách “đường đua” này vận hành sẽ mang lại cho bạn lợi thế lớn so với những người chỉ làm theo những gì được giao.
Hy vọng những chia sẻ này sẽ là hành trang giúp bạn tiến nhanh và vững chắc hơn trong thế giới công sở.