“Điều gì khiến một lễ hội âm nhạc ngoài trời cháy vé chỉ trong 30 phút?” - câu hỏi này đã vang lên trong tôi không chỉ một lần. Là do có các nghệ sĩ đình đám tham gia? Do hiệu ứng truyền thông mạnh mẽ? Hay vì sân khấu hoành tráng, công nghệ làm show mãn nhãn? Nhưng nếu chỉ có thế, Forestival không thể khiến 20.000 người lặn lội đường xa đến tận Ninh Bình, sẵn sàng ở lại đến 1 giờ sáng, chỉ để sống trọn vẹn trong vài tiếng âm nhạc giữa núi rừng.
Chắc chắn tôi không thể tự tìm được câu trả lời, cho đến khi lắng nghe cuộc trò chuyện giữa host Thùy Minh và đạo diễn Cao Trung Hiếu trong tập Have A Sip mới nhất. Anh là đạo diễn đứng sau sự thành công của Lễ hội Âm nhạc - sáng tạo Forestival, một hoạt động thuộc dự án văn hóa Trái tim di sản.
Cao Trung Hiếu trở lại lần này không đơn thuần kể về những nốt thăng trong sự nghiệp, anh còn kể về những khoảng lặng và cảm xúc sâu bên trong một đạo diễn mà khán giả rất khó nhìn thấy trên sân khấu, sau ánh đèn. Và để thực sự hạnh phúc khi làm một đạo diễn sân khấu, theo Cao Trung Hiếu, phải tìm được 4 lý do:
Tìm ra DNA để không bị hòa tan!
Nếu nhìn vào Forestival hay nhiều show âm nhạc gần đây, thật khó để phủ nhận: ngành sự kiện âm nhạc ở Việt Nam đang thay đổi với tốc độ chưa từng có. Cao Trung Hiếu cho rằng điều này được cộng hưởng bởi nhiều yếu tố.
Thứ nhất, là sự phát triển vượt bậc của công nghệ làm show. Những gì từng là giấc mơ của nhiều năm về trước, từ bàn xoay, bàn nâng,... giờ đã dần xuất hiện ngay trên chính sân khấu trong nước. Thứ hai, là sự thay đổi trong văn hóa thưởng thức của khán giả, khi họ đã có cơ hội tiếp cận với các concert quốc tế, kỳ vọng, tiêu chuẩn của họ cũng sẽ cao hơn. Cuối cùng là sức bật từ lứa nghệ sĩ mới. Những cái tên trẻ với tư duy âm nhạc hiện đại, cá tính đã thổi một làn gió mới cho thị trường âm nhạc Việt Nam. Điều đó không chỉ thay đổi cách đặt line-up nghệ sĩ cho mỗi concert, mà còn định hình lại toàn bộ trải nghiệm khán giả từ đầu đến cuối.
Khi mọi yếu tố hòa vào nhau và bùng nổ, một câu hỏi lớn đặt ra: đạo diễn sân khấu cần làm gì để không bị hòa tan, show nào cũng giống nhau?
Chạy theo công nghệ là thứ mà Cao Trung Hiếu sẽ không bao giờ làm, vì điều duy nhất giữ chân khán giả, theo anh, chính là bản sắc. Trước mỗi dự án nghệ thuật, anh luôn đặt cho mình 2 câu hỏi: “DNA sáng tạo của mình là gì?”, “Phong cách của mình như thế nào?”
Anh không muốn điều khán giả nhớ tới sau mỗi đêm nhạc chỉ là những hào nhoáng, rực rỡ trên sân khấu. Anh muốn cảm xúc, câu chuyện chính là "dấu vân tay sáng tạo" mà khi xem, khán giả sẽ ngay lập tức nhớ tới cái tên Cao Trung Hiếu.
Muốn xóa nhòa khoảng cách thế hệ trong âm nhạc
“Âm nhạc cũng có khoảng cách thế hệ” là lầm tưởng lớn nhất mà Cao Trung Hiếu từng biết.
Một trong những chủ đích của anh khi lên ý tưởng cho Forestival là thỏa mãn sự tò mò: Liệu ba mẹ sẽ phản ứng thế nào khi nhìn thấy tlinh đứng hát trên sân khấu? Họ sẽ nghĩ gì khi Đen Vâu bắn rap, thả flow? Trong một không gian với đẩy đủ mọi thế hệ, Cao Trung Hiếu muốn biến âm nhạc trở thành sợi dây gắn kết cho những tâm hồn đồng điệu.
Sâu xa hơn, anh muốn xóa nhòa ranh giới thế hệ trong cách người Việt thưởng thức âm nhạc. “Một người lớn tuổi như ba mẹ tôi hoàn toàn có thể “quẩy” trong một bản R&B sôi động. Và chuyện nhìn thấy một khán giả trẻ ngồi ở thính phòng nghe một bản ballad cũ kỹ là điều hết sức bình thường” - Cao Trung Hiếu bộc bạch.
Tìm về “hai bàn tay trắng”
Thâm niên trong nghề chạm ngưỡng một thập kỉ đủ khiến Cao Trung Hiếu “ra oai” nếu muốn. Nhưng mỗi lần bắt tay vào một sân khấu mới, một chương trình mới, anh vẫn cảm giác run rẩy, tay trống trơn, đầu rỗng tuếch. “Kỳ lạ là tôi lại muốn giữ nguyên trạng thái đó. Bởi chỉ khi bước vào sân khấu như thể lần đầu tiên, tôi mới có đủ không gian để phá bỏ những lối mòn, quẳng đi những công thức cũ và dám đặt ra những câu hỏi mới cho chính mình” - anh chia sẻ.
Danh xưng với Cao Trung Hiếu giờ đây cũng chẳng còn quan trọng. Điều mà anh làm được đã vượt xa khỏi khuôn khổ của một đạo diễn, hay nói đúng hơn anh là người kết nối. Kết nối giữa nghệ sĩ và khán giả. Giữa cảm xúc và sân khấu. Giữa cái tôi sáng tạo và những giới hạn thực tế.
“Dù có bao nhiêu năm kinh nghiệm thì tôi vẫn phải học. Âm nhạc là ngành sáng tạo và tìm tòi, không thể ngừng học”, anh khẳng định. Đó cũng là nguyên tắc của Cao Trung Hiếu trong bấy nhiêu năm làm nghề.
Khoảng thời gian đồng hành cùng tỉnh Ninh Bình trong dự án Forestival đã cho anh không chỉ cơ hội trải nghiệm, mà còn khám phá nhiều vai trò mới ngoài khuôn khổ nghệ thuật. Tìm hiểu về công tác bảo tồn, về trồng rừng, về vườn quốc gia, về cách biến Ninh Bình trở thành vùng đất di sản kép. 1 năm, 1 dự án nhưng vô số bài học được Cao Trung Hiếu tiếp nhận.
“Tôi biết ơn vì công việc đạo diễn sân khấu cho tôi nhiều hơn những gì tôi tưởng tượng” - chủ nhân của những concert lớn bày tỏ.
Niềm vui khi chạm đúng tầng cảm xúc
Một nghệ sĩ có thể làm concert 1.000 người, 5.000 người, 10.000 người hay thậm chí sau này có thể lên đến 30.000 người. Nhưng Cao Trung Hiếu trăn trở, liệu đó là cái bẫy hay là thước đo đánh giá thành công?
Anh nhận ra rằng, nếu cứ mãi chạy theo những cột mốc về số lượng sẽ rất dễ lầm đường lạc lối, dễ quên mất lý do khiến mình bắt đầu. Làm sáng tạo không phải là để thỏa mãn đám đông, càng không phải để chạy theo kỳ vọng người khác. Làm sáng tạo, trước hết là làm cho mình. Làm để mình được thưởng thức, được vui, được hạnh phúc sau mỗi thành phẩm.
“Niềm vui với tôi không còn nằm ở việc điều khiển những sân khấu ngàn người. Nó có thể đến từ một chương trình nhỏ. Một concept bé. Một khoảnh khắc mà chỉ người làm sân khấu mới nhận ra: một mảng rêu mọc lên đúng lúc, một đoạn nhạc trong trẻo vang ở cuối show, hay một khung hình ánh sáng chạm đúng tầng cảm xúc cần có” Cao Trung Hiếu nói với sự tự hào lấp lánh trong ánh mắt.
Đến giờ tôi đã hiểu, gia tài nghệ thuật của Cao Trung Hiếu là một bức tranh phối kết nhiều mảnh ghép đa dạng nhưng luôn ngập tràn cảm xúc, luôn khác biệt, hoàn toàn không phải là những chương trình âm nhạc na ná nhau về hình thức, quy mô.
“Dù ở giữa biển người concert, hay một buổi ra mắt sản phẩm đơn giản của một thương hiệu chưa có tên tuổi, tôi vẫn muốn giữ được sự độc tôn của riêng mình” - anh khẳng định.