“Một đạo diễn từng nói với tôi rằng tốn 30 năm để trở thành một diễn viên. Tôi tin điều đó. Bạn phải học kỹ năng, nhưng bạn cũng phải sống và trải nghiệm. Nếu bạn bám trụ đủ lâu, và đủ khao khát sáng tạo, sẽ đến lúc mọi người công nhận bạn.”
Đó là những gì Cillian Murphy từng nói vào năm 2017, trong tour quảng bá bộ phim Free Fire. Khi mà kịch bản của Oppenheimer, tác phẩm đưa nam diễn viên người Ireland lên đỉnh cao của danh vọng, còn chưa bắt đầu được nung nấu.
Oppenheimer là dấu chấm hết cho cái mác đã đi theo Cillian Murphy suốt nhiều năm tháng sự nghiệp, rằng anh là một trong những diễn viên underrated, hay ít được công nhận nhất Hollywood.
Trong ba thập kỷ, anh đã đóng từ phim bom tấn tới indie, từ điện ảnh tới sân khấu kịch; anh đã được đề cử Quả cầu vàng; anh đã lấy lòng bao người hâm mộ với vai diễn “bóng ma Anh Quốc”. Và anh đã làm được tất cả điều đó với sự kiên trì tột cùng, nhưng cả với một sự ẩn dật đầy huyền bí khỏi ánh hào quang.
Từ bãi biển Ireland tới ngọn đồi Hollywood
Ít ai tin rằng chủ nhân mới nhất của tượng vàng Oscar dành cho Nam chính xuất sắc - một chàng diễn viên hướng nội, kiệm lời - lại từng mơ ước trở thành một ngôi sao nhạc Rock. Thời niên thiếu, Cillian Murphy cùng em trai Páidi từng thành lập một ban nhạc riêng, với những ca khúc lấy cảm hứng từ Frank Zappa và The Beatles.
Nhưng một hợp đồng đĩa đơn đổ bể, một kỳ thi trường luật thất bại và một lần xem vở kịch chuyển thể từ cuốn A Clockwork Orange đã đưa Murphy đến với nghiệp diễn xuất.
Vai diễn đầu tiên của anh tới trong vở kịch Disco Pigs, hóa thân thành một chàng thiếu niên nổi loạn. Cillian Murphy chia sẻ rằng: “Khi đó tôi kiêu ngạo vô cùng và chẳng có gì để mất, và nó hợp với vai diễn.”
Cillian Murphy cùng đoàn kịch Disco Pigs đi lưu diễn quanh châu Âu và Bắc Mỹ, để rồi một ngày anh tình cờ lọt vào “mắt xanh” của đạo diễn Danny Boyle, người đang tìm một nam chính cho bộ phim chủ đề zombie 28 Days Later.
Jim trong 28 Days Later trở thành vai diễn đột phá của Murphy, và kể từ đó nam diễn viên người Ireland bắt đầu sử dụng tài năng của mình để âm thầm tiến sâu vào Hollywood.
Anh theo đuổi bằng được để hóa thân thành người chuyển giới trong Breakfast on Pluto, vai diễn mang về cho Murphy một đề cử Quả cầu vàng. Anh tái ngộ với Danny Boyle trong Sunshine. Anh tham gia vào tác phẩm đoạt Cành cọ vàng The Wind that Shakes the Barley.
Và không thể không nhắc tới Peaky Blinders, nơi Murphy trong suốt một thập kỷ đã nhào nặn nên một quái thú sắc sảo, đáng đồng cảm mang tên Tommy Shelby.
Nhưng khoảnh khắc đã đưa kích hoạt chuỗi phản ứng đưa Cillian Murphy đến với tượng vàng, là khi anh được trao cơ hội thử vai Bruce Wayne/ Batman trong bộ phim về Kỵ sĩ bóng đêm của Christopher Nolan. Nhà làm phim người Anh sau này thừa nhận rằng Cillian không hợp đóng Batman, nhưng:
Có một luồng điện phát ra từ anh chàng này. Các nhà sản xuất thấy đủ ấn tượng để cho tôi chọn anh ta làm Scarecrow. Những vai phản diện của Batman trước đó luôn được trao cho những ngôi sao lớn như Jack Nicholson hay Arnold Schwarzenegger. Đó là minh chứng cho tài năng thô của anh ta.
Diễn xuất bằng bản năng hay bản năng diễn xuất?
Thứ tài năng “thô” đó có phải là thứ đã đưa Cillian Murphy tới đây? Không hẳn.
Để hóa thân thành J. Robert Oppenheimer, Murphy đã chuẩn bị kỹ lưỡng trong vòng sáu tháng. Anh xem những bài giảng của Oppenheimer để ghi nhớ giọng điệu và cử chỉ của vị cha đẻ bom nguyên tử. Anh ăn kiêng, hút thuốc và uống rượu để giảm hơn 10kg nhằm đạt được vóc dáng của Oppenheimer.
Quá trình chuẩn bị không dừng lại khi bộ phim đã bắt đầu bấm máy, và Murphy thường xuyên xa lánh các bạn diễn mỗi tối để chuẩn bị cho ngày quay tiếp theo.
Thế nhưng Cillian Murphy chưa bao giờ tự nhận mình là một method actor. Anh cho rằng diễn xuất của mình xuất phát từ bản năng.
Tôi nghĩ bản năng là thứ công cụ quyền năng nhất của một người diễn viên. Không có gì được xác định trước. Vì vậy bạn không được có kế hoạch về việc mình sẽ diễn xuất như thế nào. Tôi thích điều đó. Nó như thể một bữa tiệc cảm xúc mà bạn được thoải mái lựa chọn.
Hỏi bất cứ ai, từ những người hâm mộ tới (nếu có thể) diễn viên và đạo diễn từng làm việc với Cillian Murphy, và chắc chắn ta sẽ được nghe những lời cảm thấy đầy mê mệt về đôi mắt xanh sâu thẳm của chàng nghệ sĩ.
Bản năng có thể là công cụ quyền năng nhất của Murphy, nhưng ánh mắt có thể chuyển giao từ vẻ thiên thần sang ác quỷ chỉ trong vài tích tắc đã giúp nam diễn viên người Ireland hóa thân thành không ít tên phản diện đầy mê hoặc trên màn ảnh.
Nhà phê bình Manohla Dargis của The New York Times từng nhận định rằng Murphy hoàn hảo cho vai phản diện, vì anh có “đôi mắt xanh biếc có thể khiến mặt nước đóng băng, và ánh lườm tựa chó sói ẩn chứa những nỗi kinh hoàng.”
Hầu hết những vai diễn của Cillian Murphy, từ Tommy Shelby tới J. Robert Oppenheimer, đều nặng nề và yêu cầu sự hy sinh về cả thể chất lẫn tinh thần. Thế nhưng dường như đó mới là thứ kích thích ham muốn nghệ thuật của Murphy.
Tôi luôn hứng thú với sự ảm đạm, sự mơ hồ, sự tội lỗi. Đối với tôi, đó là chính kịch. Đó là nơi những cảm xúc thực được khai thác.
Diễn viên không cần là người nổi tiếng
Sự hướng nội của Cillian Murphy có lẽ cũng nổi tiếng không kém những tác phẩm của anh. Chỉ trong chuỗi họp báo cho Oppenheimer, dân mạng đã không ít lần được mua vui bằng những đoạn clip cho thấy rõ sự thiếu thoải mái của nam diễn viên mỗi lần phải trả lời phỏng vấn.
Sự thật là Cillian Murphy vốn vẫn luôn như vậy. Khác với đa phần những người đồng cấp, anh chưa bao giờ hứng thú với việc làm người nổi tiếng. Anh sẽ không đứng lại quá lâu trên thảm đỏ. Anh hiếm khi xem lại những bộ phim mình đóng. Và anh đặc biệt ghét phải nói về màn diễn xuất của mình, đến nỗi mà trước năm 2010, Cillian Murphy từ chối xuất hiện tại các talk shows.
Nó giống như những gì diễn viên Joanne Woodward từng nói: Diễn xuất cũng giống như làm tình, cứ làm thôi, đừng kể lể về nó.
Mong muốn lẩn trốn ánh hào quang này “nồng nhiệt” tới nỗi Cillian Murphy cùng vợ con đã rời khỏi London - vốn đã không phải một trung tâm người nổi tiếng hào nhoáng như Hollywood - để trở về thủ đô Dublin cổ kính của Ireland.
Tại đây, Murphy sống một cuộc sống bình thường, hàng ngày đọc sách, xem phim hay nghe nhạc, hoặc dắt chú chó của gia đình đi dạo quanh bãi biển. Anh giới hạn cho bản thân chỉ đóng một phim mỗi năm, và thừa nhận rằng mình không lo thất nghiệp trong khoảng thời gian chờ đợi một kịch bản chất lượng.
Có lẽ, Cillian Murphy đang sống một cuộc sống mà bao ngôi sao Hollywood ao ước (hoặc nói rằng họ ao ước). Anh ẩn dật khỏi sự xô bồ, tận hưởng cuộc sống, nhưng không lo sợ mất việc vì anh biết rằng Hollywood cần anh, và họ biết cách tìm đến anh.
Lối sống này dường như cũng là một thành phần bí mật cho công thức diễn xuất của Murphy.
Về mặt logic, càng ít người biết bạn là ai, bạn sẽ càng dễ thuyết phục họ rằng mình đang đóng vai một người khác.
“Tôi không muốn thay đổi thế giới”
Cần 30 năm để trở thành một diễn viên. Đó là những gì Cillian Murphy từng được nghe. “Tôi đã [đóng phim] 27 năm. Vậy là tôi sắp thành công rồi.”
Thành công ở đây là gì, khi anh đã có trong tay chiếc giải thưởng danh giá nhất trong ngành điện ảnh? Vai diễn nào sẽ khiến Cillian Murphy tâm đắc thừa nhận rằng giờ đây mình đã là diễn viên, nếu không phải Oppenheimer?
Nhưng có một điều hài hước, đó là Oppenheimer, nhân vật đã đưa Cillian Murphy đến với đỉnh cao của danh vọng, là một trong những người có tầm ảnh hưởng lớn nhất đối với thế giới. Chính Murphy đã thừa nhận như vậy trong bài phát biểu nhận Oscar của mình. Thế nhưng về bản thân, anh chỉ khiêm nhường nói rằng:
Tôi chỉ muốn làm công việc của mình tốt nhất có thể, và nếu điều đó có thể tác động tới ai, thì thật tuyệt. Tôi không muốn thay đổi thế giới.