"Đến Nhật, bạn phải học cách cúi đầu." Đó là câu nói quen thuộc mà nhiều người trẻ Việt nghe thấy khi bắt đầu hành trình sang xứ sở mặt trời mọc. Hình ảnh người Việt làm việc ở Nhật thường gắn với sự kỷ luật khắt khe và môi trường công sở bảo thủ, nơi những quy tắc được đặt lên hàng đầu.
Tuy nhiên, câu chuyện của Quốc Bảo, cựu sinh viên Bách Khoa TP.HCM, hiện làm việc trong lĩnh vực logistics lại mở ra một góc nhìn khác. Làm việc trong một công ty đa quốc tịch tại Nhật, bạn mang theo sự linh hoạt, sáng tạo của người Việt để làm mềm đi những quy chuẩn cứng nhắc, từ đó khẳng định giá trị bản thân trong một bức tranh toàn cầu.
Hai năm ở Nhật, cộng thêm trải nghiệm sau này khi về làm việc tại chi nhánh ở Việt Nam, đã giúp Bảo có cái nhìn sâu sắc về cách người trẻ Việt có thể tự tin khẳng định bản thân trong môi trường quốc tế.
Sau khi sang Nhật làm việc, trải nghiệm đầu tiên của bạn với văn hóa công sở là gì?
Trước tiên, mình sẽ kể sơ về cơ duyên sang Nhật. Ngay từ năm nhất đại học, mình đã chọn chương trình tăng cường tiếng Nhật. Ban đầu chỉ nghĩ đơn giản là học thêm một ngôn ngữ, chưa từng hình dung sẽ đi Nhật. Nhưng đến năm ba, khi các công ty Nhật bắt đầu tuyển sinh viên chuẩn bị tốt nghiệp, mình nộp hồ sơ và trúng tuyển. Sau đó học thêm một năm tiếng Nhật, lấy chứng chỉ N2, rồi sang Nhật theo diện kỹ sư.
Trong khóa tiếng Nhật có khoảng chín người, nhưng mỗi người đi một công ty khác nhau. Với mình, đó vừa là thử thách vừa là cơ hội. Mình nghĩ đơn giản: có cơ hội thì đi, để biết, để trải nghiệm.
Điều làm mình ấn tượng nhất là giai đoạn đầu công ty không bắt nhân viên “tự bơi” ngay. Mình được training trong khoảng nửa năm đến một năm trước khi nhận dự án chính. Nhờ vậy, mình có cơ hội quan sát, học hỏi từ các anh chị đi trước. Khi chính thức bắt tay vào công việc, mình thấy vững vàng và tự tin hơn.
Một điều khác biệt nữa là tính kỷ luật của người Nhật. Đúng giờ, tuân thủ quy trình, giữ lời hứa với deadline – tất cả tạo nên một môi trường mà ai cũng có thể dựa vào nhau để công việc không bị ngắt quãng.
Công ty bạn làm việc là môi trường global, khi đặt người Việt bên cạnh đồng nghiệp từ nhiều quốc gia, bạn thấy ‘chất’ riêng của mình được thể hiện rõ ở điểm nào?
Công ty nơi mình làm việc có đồng nghiệp từ Nhật, Malaysia, Indonesia đến Ấn Độ. Sự đa dạng này giúp mình nhìn ra rõ sự khác biệt trong cách tiếp cận công việc.
Người Nhật theo mình cảm nhận thường chọn phương án an toàn, ít mạo hiểm. Một số đồng nghiệp Ấn Độ hay Đông Nam Á lại đặt sự thoải mái cá nhân lên trước: mệt thì nghỉ, không quá quan tâm đến tiến độ. Người Việt như mình thì ở giữa: vừa biết tuân thủ quy trình, vừa đủ linh hoạt để xử lý tình huống.
Chính ở điểm này, mình nhận ra “chất” Việt có giá trị. Người Việt thường dám nghĩ, dám làm, dám sai dám sửa. Sự trung hòa và chủ động đó khiến tụi mình dễ thích nghi trong môi trường đa quốc tịch: vừa cân bằng để không bị “chỏi” với tập thể, vừa đủ tự tin để thử cái mới. Đó chính là cách mình khảm dấu ấn Việt vào nền kỷ luật Nhật Bản.
Trong những giá trị đã học được tại Nhật, điều gì bạn muốn mang về và áp dụng nếu một ngày quay lại Việt Nam làm việc?
Mình làm đúng chuyên ngành logistics, trong mảng thiết kế hệ thống kho tự động. Công việc trải dài từ tư vấn nhu cầu khách hàng, thiết kế mặt bằng, tính toán số lượng máy móc, đến lập trình phần mềm điều khiển và bàn giao.
Nghe thì khô khan, nhưng thực tế rất thú vị vì mình vừa làm kỹ thuật, vừa làm việc trực tiếp với khách hàng, vừa học cách trình bày giải pháp.
Điều bất ngờ nhất là khối lượng tài liệu khổng lồ. Cái gì cũng phải viết lại thành tài liệu. Với người mới, đây là một lợi thế vì chỉ cần đọc là hiểu ngay. Nhưng với người đang làm, đúng là áp lực vì phải dành nhiều thời gian ghi chép. Tuy vậy, chính sự hệ thống này giúp công việc chạy mượt mà.
Sau hai năm ở Nhật, mình trở về Việt Nam, tiếp tục làm việc cho chi nhánh công ty mẹ. Dù cùng một công ty nhưng cách vận hành lại khác biệt.
Ở Việt Nam, thời gian làm việc thoải mái hơn, không quá cứng nhắc. Nhưng cái khó là phối hợp: quy trình chưa rõ ràng, trách nhiệm không minh bạch, nên đôi khi ai cũng sợ gánh lỗi. Trong khi ở Nhật, sai ở đâu thì cả tập thể cùng sửa, quy trình rõ ràng giúp công việc trơn tru hơn.
Ngoài công việc, mình cảm nhận được sự gắn kết nhiều hơn. Ở Việt Nam, đồng nghiệp hay rủ nhau ăn trưa, uống trà sữa, không khí gần gũi. Còn ở Nhật, chuyện đi làm cả ngày không nói chuyện với ai là điều bình thường.
Nếu chọn ra hai thứ muốn áp dụng lâu dài, mình không ngần ngại: kỷ luật và teamwork. Người Nhật dạy mình làm việc hệ thống. Người Việt thì cho mình sự gắn kết, vui vẻ, linh hoạt. Kết hợp cả hai sẽ hiệu quả hơn.
Với những bạn trẻ đang chuẩn bị sang Nhật theo diện kỹ sư, bạn muốn nhắn nhủ điều gì để họ vừa hội nhập tốt, vừa giữ được bản sắc Việt?
Trong hai năm ở Tokyo, mình thường xuyên về Việt Nam – cả chục lần, vì Tết, đám cưới hay đơn giản là nhớ nhà. Ngoài ra, mình cũng tham gia cộng đồng người Việt qua các hoạt động thiện nguyện, hiến máu. Người Việt ở Tokyo đông lắm, chỉ sau cộng đồng Trung Quốc. Từ quán ăn, tiệm cắt tóc đến cửa hàng quần áo, mình vẫn sống được một phong cách rất Việt giữa lòng Nhật.
Với mình, “giữ bản sắc Việt” không chỉ là duy trì thói quen hay phong tục. Đó còn là việc mang theo sự linh hoạt, tinh thần kết nối, và khả năng dám thử thách của người Việt để làm giàu thêm cho tập thể đa quốc tịch. Đó chính là “chất” Việt mà mình luôn khảm vào bất cứ môi trường nào.
Với các bạn trẻ chuẩn bị sang Nhật, lời khuyên của mình là hãy đầu tư cho tiếng Nhật. Giỏi chuyên môn mà không nói được thì dễ bị đánh giá thấp. Ngôn ngữ là cầu nối để thể hiện bản thân. Ngoài ra, hãy tôn trọng kỷ luật của họ, nhưng đừng bỏ quên sự linh hoạt và tinh thần dám nghĩ, dám làm – đó chính là thế mạnh của người Việt trong mắt đồng nghiệp quốc tế.
Cuối cùng, lý do mình rời Nhật về Việt Nam lại giản dị: ở Nhật, lương cao hơn thật, nhưng xa gia đình, bạn bè. Với mình, sống gần những người mình yêu quý mới là điều quan trọng. Có lẽ đó cũng là một phần bản sắc Việt – luôn hướng về gia đình.
Kết
Câu chuyện của Bảo cho thấy, hội nhập không đồng nghĩa với đánh mất bản sắc. Trái lại, chính khi biết dung hòa kỷ luật Nhật và linh hoạt Việt, người trẻ có thể tạo ra một sức mạnh tổng hợp: vừa chắc chắn, vừa sáng tạo. Đó cũng là bài học quý giá mà thế hệ kỹ sư Việt cần mang theo, dù làm việc ở bất cứ đâu trên thế giới.
Nếu một kỹ sư trẻ có thể khảm “chất” Việt vào công việc hằng ngày, thì ở tầm doanh nghiệp, FPT Consulting Japan cũng đang làm điều tương tự: mang năng lực công nghệ Việt để chinh phục một trong những thị trường khó tính nhất. Trong phiên Made By Vietnam: Khi Người Việt Bứt Phá Trong Làn Sóng Đổi Mới Sáng Tạo, hãy đón chờ CEO Nguyễn Hữu Long chia sẻ cách công ty tiên phong này góp phần đưa Việt Nam từ “công xưởng sản xuất” trở thành cường quốc đổi mới sáng tạo, tại Vietcetera Open 2025.
Đăng ký tại đây để trở thành một phần của hành trình này.
Trở lại Tokyo trong diện mạo hoàn toàn mới sau lần ra mắt đầu tiên vào tháng 9/2024, Vietcetera Open không chỉ mang đến không gian kết nối với nhiều cơ hội và giá trị thiết thực được mở ra cho cộng đồng người Việt tại Nhật Bản, mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh thương hiệu Quốc gia Việt Nam ra thế giới.
(1) Hội Thảo:
- Thời gian: 13:00 - 17:00 (JST) | 27.09.2025
- Địa điểm: 4F Akasaka Intercity Conference Center, 1-8-1 Akasaka, Minato-ku, Tokyo
(2) Networking Reception:
- Thời gian: 18:00 - 21:00 (JST) | 27.09.2025
- Địa điểm: Two Dogs Taproom, ARIES Bld. 2F, 3-15-24 Roppongi, Minato-ku, Tokyo
Cảm ơn các đơn vị nhà tài trợ & đối tác đã đồng hành cùng Vietcetera trong sự kiện lần này:- Title Sponsor: FPT Japan- Program Sponsor: Reazon Holdings, Money Forward & Tokyo Corporation- Engagement Partner: Vilasia- Travel Partner: Vietjet Air- Strategic Partner: Solara & Co- Communications Partner: VANJ - Vietnamese Academic Network in Japan, VYSA (Vietnamese Youth and Student Association in Japan), Cộng đồng DHS Đông Du, Overseas Vietnamese, FTU Alumni in Japan & Legacy Brand.