Giữa làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng công nghệ toàn cầu, Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, đang vươn lên không chỉ với vai trò sản xuất mà cả trong những mắt xích có giá trị cao hơn. FPT Consulting Japan (FCJ) là một ví dụ điển hình: sau khi FPT trở thành cổ đông chiến lược của công ty tư vấn Nhật Bản LTS vào tháng 10/2022, FCJ từ một công ty phần mềm đã đào sâu vào mảng tư vấn, trực tiếp tham gia thiết kế chiến lược số hóa, cạnh tranh trực tiếp với những cái tên hàng đầu như IBM, Accenture, NTT ngay tại một trong những thị trường khó tính nhất thế giới - Nhật Bản.
Đứng sau bước chuyển mình đó là anh Nguyễn Hữu Long, CEO của FCJ - một lãnh đạo người Việt đang dẫn dắt đội ngũ hàng trăm kỹ sư, tư vấn viên và chuyên gia công nghệ hoạt động tại Nhật. Với anh Long, việc đưa một công ty Việt vượt qua những định kiến về “outsource” không chỉ là một thành tích doanh nghiệp, mà còn là minh chứng cho bản lĩnh và năng lực của thế hệ kỹ sư Việt Nam mới: vừa giỏi kỹ thuật, vừa đủ tư duy chiến lược, và quan trọng hơn hết, dám mơ lớn.
Trên hành trình tìm hiểu những gì đã làm nên FCJ hay FPT của ngày hôm nay, từ chuyện “làm tư vấn ở Nhật” đến việc giữ tinh thần kiên trì và khát khao, chúng tôi đã có buổi trò chuyện với anh Long để được nghe về một câu chuyện thật, từ một người thật, đang sống và làm việc tại nơi khó tính nhất, kể về cách người Việt vừa thích nghi, vừa giữ được mình, và đang đi xa đến đâu.
1. Để thay đổi quan điểm rằng công ty Việt Nam chỉ là công ty gia công phần mềm, là người trực tiếp xây dựng một công ty tư vấn công nghệ tại thị trường khắt khe như Nhật, theo anh, chúng ta đã mất bao lâu, cần điều gì (những yếu tố cần thiết để từ cung cấp phần mềm trở thành tư vấn chiến lược) và phải đánh đổi điều gì (xa nhà, khác biệt văn hóa, áp lực làm việc,...), để có được sự tín nhiệm và công nhận từ đối tác Nhật?
Để từ một thị trường gia công vươn lên thành đối tác tư vấn chiến lược, theo tôi, yếu tố cần thiết nhất chính là hội tụ đủ “thiên thời - địa lợi - nhân hòa”.
Về thiên thời, thị trường toàn cầu đang thay đổi mạnh mẽ. “Gia công phần mềm” và “tư vấn chiến lược” là những mắt xích khác nhau trong chuỗi giá trị, nhưng ngày nay, chúng ngang hàng nhau về mức độ quan trọng. Điều này có thể nhận thấy ở các công ty lớn như Accenture, IBM, Deloitte, McKinsey, NTTD, NRI etc đều đang nỗ lực bổ sung và mở rộng chuỗi giá trị. Khách hàng, đặc biệt ở Nhật, trước áp lực chuyển đổi số (DX) và chuyển đổi AI (AIX) trong thời gian ngắn, không còn chỉ tìm đến thương hiệu lớn, mà ưu tiên những đối tác có khả năng cung cấp dịch vụ trọn gói, “one-stop”. Đây là cơ hội để những công ty quy mô nhỏ hơn, nhưng có đầy đủ chuỗi giá trị, vươn lên.
Về địa lợi, Nhật Bản đang đối diện với tình trạng dân số già đi nhanh chóng, mỗi năm giảm gần một triệu người. Điều này khiến họ ngày càng phụ thuộc vào nguồn nhân lực trẻ từ các quốc gia đang phát triển, và Việt Nam, với dân số vàng, chính là lựa chọn phù hợp.
Và cuối cùng là yếu tố nhân hòa. Người Việt có một đặc điểm nổi bật: luôn “hungry” - luôn khát khao vươn lên. Thế hệ 7x, 8x trưởng thành trong khó khăn nên ý chí vươn lên là bẩm sinh; thế hệ 9x và Gen Z lại lớn lên trong bối cảnh đất nước tăng trưởng mạnh, chứng kiến nhiều tấm gương thành công, nên khao khát đi xa càng mãnh liệt hơn. Ở FPT, mỗi khi đối diện thử thách mới, chúng tôi thường hỏi nhau: “Liệu chúng ta còn đủ “hungry” để dám mơ tiếp, dám làm tiếp không?” Chính tinh thần này đã đưa nhiều bạn trẻ dấn thân sang những thị trường nước ngoài mới, sẵn sàng hy sinh lợi ích cá nhân để khai phá con đường cho tập thể.
Còn về đánh đổi, đó là chấp nhận thử thách, đôi khi phải hy sinh sự thoải mái cá nhân. Tôi nhận thấy thành công ban đầu dễ khiến con người dừng lại, làm “việc dễ” theo lối mòn, nhưng đó là bẫy “thành công nhỏ”. Muốn bứt phá, chúng ta phải dám nghĩ khác, dám làm khác, trở nên dại khờ và mộng mơ, chọn “foolish” như cách Steve Jobs nói để tự thử thách bản thân với những giá trị cao hơn. Với FPT, việc mở rộng sang mảng tư vấn chính là một sự “dại khờ” như vậy nhưng cũng là cách duy nhất để cạnh tranh sòng phẳng với những tập đoàn lớn toàn cầu.
Trang bị kiến thức mới, mở rộng tầm nhìn, dám dấn thân và chấp nhận hy sinh, đó là điều chúng ta cần để giành được niềm tin từ những thị trường khắt khe như Nhật Bản.
2. Người Việt được đánh giá cao ở tính chăm chỉ, thông minh, kiên nhẫn, nhưng văn hoá làm việc ở Nhật lại đòi hỏi tính kỷ luật, chặt chẽ. Là lãnh đạo của một công ty Việt Nam tại Nhật, anh từng chứng kiến những khó khăn nào của nhân viên và các cộng sự khi thích nghi với môi trường văn hóa mới này? Và đâu là điều quan trọng giúp FPT Consulting Japan vượt qua được rào cản đó?
Khó khăn thì chắc chắn có, nhưng theo tôi, rào cản để người Việt thích nghi với môi trường làm việc tại Nhật là khá thấp khi nhìn vào thực tế tại FPT Japan.
Hiện nay, trong số 550 nhân viên của FCJ, gần 20% là các bạn trẻ Việt Nam, phần lớn tham gia từ sau khi tốt nghiệp hoặc sau vài năm làm ở các doanh nghiệp khác. Nhờ được đào tạo bài bản và trực tiếp làm việc với nhiều đồng nghiệp người Nhật có nhiều kinh nghiệm, các bạn không chỉ nắm vững nghiệp vụ tư vấn mà còn học được các kỹ năng mềm cần thiết để làm việc hiệu quả với khách hàng Nhật. Thực tế, nhiều bạn đã vươn lên các vị trí cao hơn trong công việc, có người đảm nhận vai trò Manager hay Managing Director cho thấy người Việt không chỉ thích nghi tốt, mà còn đủ năng lực để tiến xa.
Việc tất cả các bạn đều sử dụng tiếng Nhật thành thạo, lại được làm việc trực tiếp tại Nhật giúp quá trình thích nghi trở nên suôn sẻ hơn thế nên việc thích nghi với môi trường mới không quá khó khăn hay mất nhiều thời gian. Dù vậy, để bắt kịp các bạn trẻ người Nhật, những người có tiếng Nhật là tiếng mẹ đẻ và được rèn luyện trong văn hóa Nhật từ rất sớm, thì các bạn trẻ Việt Nam vẫn cần nhiều hơn thời gian, quyết tâm và sáng tạo.
Yếu tố quan trọng giúp vượt qua những khó khăn này, bên cạnh nỗ lực cá nhân, thì tinh thần “hungry” khát vọng và “foolish” mộng mơ như tôi đã chia sẻ chính là môi trường. Ở FCJ, các bạn trẻ không chỉ học hỏi từ người Nhật, mà còn cùng tiến với những đồng nghiệp người Việt Nam khác, đồng thời có thể tham khảo, kế thừa kinh nghiệm từ các anh chị ở vị trí cao hơn. Môi trường đó tạo điều kiện để người trẻ thử thách bản thân, phát triển chuyên môn và cùng nhau phấn đấu. Chính điều này đã giúp các bạn không chỉ hòa nhập, mà còn có thể khẳng định được năng lực trong hệ sinh thái doanh nghiệp Nhật.
3. FPT Consulting Japan không chỉ tư vấn cho doanh nghiệp Nhật, mà còn là nơi quy tụ người Việt có chuyên môn cao và tinh thần cầu tiến. Khi xây dựng văn hoá tại Nhật, anh ưu tiên điều gì để giữ được “bản sắc FPT”(tinh thần dám nghĩ dám làm, sự linh hoạt) nhưng không buông lỏng kỷ luật, và tinh thần đồng đội của cộng đồng Việt?
Điều giúp FPT Consulting Japan giữ được bản sắc FPT chính là sự nhất quán trong ba giá trị cốt lõi: Tôn trọng - Đổi mới - Đồng đội. Đây không chỉ là kim chỉ nam dành cho người Việt, mà còn được áp dụng cho tất cả nhân viên tại FCJ, bao gồm cả người Nhật.
Mỗi chữ đều mang trong mình những tầng ý nghĩa sâu sắc.
- Với “Tôn trọng”, chúng tôi xây dựng một môi trường nơi mọi người được nói thẳng, thể hiện quan điểm một cách trung thực và trực diện, bất kể vai trò hay quốc tịch.
- “Đổi mới” thể hiện ở tinh thần ham học hỏi, phát triển các ý tưởng mới, luôn chủ động đón nhận xu hướng và công nghệ mới.
- Và “Đồng đội” là nền tảng để mọi người cùng chung mục tiêu, cùng nhau hướng đến dấu ấn tại thị trường Nhật và xa hơn là khu vực châu Á.
Chính sự chia sẻ chung về mục tiêu và giá trị đã tạo nên sự gắn kết đặc biệt giữa các bạn trẻ người Việt có chuyên môn và khát vọng cầu tiến với các đồng nghiệp người Nhật nhiều kinh nghiệm. Đây không chỉ là sự phối hợp trong công việc, mà còn là sự đồng hành trong hành trình xây dựng những giá trị mới, tinh thần mới cho FCJ, và xa hơn là khẳng định vị thế của một công ty Việt tại một trong những thị trường khắt khe nhất thế giới.
4. Khi một công ty Việt có thể cạnh tranh sòng phẳng với những cái tên lớn như Accenture hay IBM ngay tại Nhật, điều đó không chỉ là bước tiến của FPT mà còn thay đổi cách thế giới nhìn về công nghệ Việt. Với riêng anh, người đang trực tiếp góp phần vào bước chuyển ấy, có điều gì khiến anh phải suy nghĩ “giá mà làm sớm hơn”? Hoặc có điều gì anh vẫn đang nung nấu để thực hiện cho FPT và cho cộng đồng công nghệ Việt?
Nếu có điều gì khiến tôi suy nghĩ, thì không phải là “giá mà làm sớm hơn”, mà là “giá mà làm tốt hơn”. Trong hành trình xây dựng FPT Consulting Japan, chúng tôi đã trải qua nhiều lần tự xoay sở, mò mẫm, không tránh khỏi những vấp ngã. Nhưng cũng chính vì thế, tôi càng thấy trân trọng những gì mình và đồng đội đã đạt được.
Chính từ trải nghiệm của mình, tôi thấy việc chia sẻ thẳng thắn là rất quan trọng để các bạn có thể đi tiếp con đường đó mà không mất lửa. Giữ được tinh thần này cũng là một cách để gìn giữ bản sắc FPT: không chỉ linh hoạt, cầu tiến mà còn đủ can đảm để mơ lớn.
Và điều tôi vẫn luôn nung nấu đó là được chứng kiến ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt cạnh tranh sòng phẳng với các công ty toàn cầu ngay tại Nhật, như cách FPT đang làm. Việc tiếp tục mở rộng chuỗi giá trị, phát triển các năng lực tư vấn chiến lược sẽ giúp không chỉ FPT, mà cả các công ty công nghệ Việt khác tận dụng được hết lợi thế thiên thời (sự thay đổi của thị trường), và địa lợi (bối cảnh dân số già tại Nhật).
Là một người Việt sống tại Nhật, tôi thật sự mong được thấy các công ty Việt đóng góp nhiều hơn cho xã hội, được xã hội công nhận, và vươn lên tầm cao mới. Đó có thể là về quy mô doanh nghiệp hay có thể là qua những sáng kiến đột phá trong các ngành chuyên sâu. Đó là giấc mơ mà tôi luôn mang theo bên mình.
5. Để có một thế hệ tiếp nối, không chỉ cần giỏi kỹ thuật mà còn đủ bản lĩnh làm tư vấn chiến lược, theo anh, hiện nay có những hoạt động nào đang hỗ trợ sinh viên hoặc người trẻ Việt muốn phát triển sự nghiệp tại Nhật? Và nếu có một lời khuyên gửi đến các bạn trẻ ấy, anh sẽ nói điều gì?
Hiện nay, những hoạt động có ý nghĩa nhất để hỗ trợ người Việt phát triển sự nghiệp tại Nhật không nằm ở đâu xa, mà chính là tập trung xây dựng môi trường đào tạo tại cả Việt Nam và Nhật Bản, cùng với một môi trường làm việc luôn hướng tới việc tạo ra giá trị mới.
Tại Nhật, FPT không chỉ mở rộng về quy mô mà còn tập trung phát triển ở những mảng công nghệ tiên tiến nhất hiện nay như ô tô điện, tư vấn chiến lược, trí tuệ nhân tạo (AI). Gần đây nhất là việc mở rộng sang dịch vụ cơ sở hạ tầng (Infra) cho AI và nền tảng phát triển Gen AI, đều là những lĩnh vực mang tính nền tảng cho sự phát triển công nghệ toàn cầu.
Tôi tin rằng, rất nhiều người Việt đã có sẵn trong mình hai yếu tố quan trọng nhất để đi xa: hungry và foolish - luôn khát khao để không tự mãn và dám mộng mơ để bước ra khỏi vùng an toàn.
Chỉ cần chúng ta giữ được tinh thần này, dám theo đuổi, kiên trì học hỏi, thì những bước tiến mới, dù là về năng lực, sự trưởng thành hay vị thế trên bản đồ công nghệ, chắc chắn sẽ đến. Và khi đó, việc theo kịp hay thậm chí vượt qua những doanh nghiệp lớn hay các quốc gia đã phát triển không còn là điều quá xa vời.
Nếu bạn muốn lắng nghe trực tiếp câu chuyện từ những người tiên phong thành lập hoạt động tư vấn Công nghệ thông tin (CNTT) quy mô lớn tại thị trường đầy thách thức của Nhật Bản, đừng bỏ lỡ buổi đối thoại Made By Vietnam: Khi Người Việt Bứt Phá Trong Làn Sóng Đổi Mới Sáng Tạo có sự góp mặt của CEO FPT Consulting Japan – ông Nguyễn Hữu Long. Tại đây, ông sẽ chia sẻ cách công ty góp phần thúc đẩy quá trình chuyển mình của Việt Nam thành cường quốc đổi mới sáng tạo thông qua dịch vụ AI tích hợp toàn diện và nguồn nhân tài công nghệ cao, trong khuôn khổ sự kiện Vietcetera Open - Tokyo, Nhật Bản 2025 sắp tới.
Mua vé tham gia, vui lòng truy cập tại đây.
Cảm ơn các đơn vị nhà tài trợ & đối tác đã đồng hành cùng Vietcetera trong sự kiện lần này:
- Title Sponsor: FPT Japan
- Program Sponsor: Reazon Holdings & Money Forward
- Engagement Partner: Vilasia
- Travel Partner: Vietjet Air
- Strategic Partner: Solara & Co
- Communications Partner:
VANJ - Vietnamese Academic Network in Japan
VYSA (Vietnamese Youth and Student Association in Japan)
Cộng đồng DHS Đông Du
Overseas Vietnamese
FTU Alumni in Japan