Sau trận beef giữa ICD và Tage gần đây, các fan của hip-hop được một phen thưởng thức no nê khi đã có bốn track được tung ra từ hai phía của cuộc tranh tài. ICD và Tage sử dụng những ngôn từ không được trong sáng lắm trên các track diss (công kích). Điều này khiến nhiều thính giả biết đến rap “vỡ mộng” do không hiểu rõ về văn hóa beef từ trước.
Vậy, beef có nghĩa là gì? Trong lịch sử rap tại Việt Nam, đã có những trận “beef” nào rồi và chúng có ảnh hưởng gì đến hip-hop?
Beef - món ăn quen thuộc của rap
“Beef” khi được dịch sang tiếng Việt có nghĩa đen là… thịt bò. Nhưng trong hip-hop, nó được dùng để chỉ những cuộc xích mích giữa các rapper với nhau.
“Beef” trong làng hip-hop thế giới ra đời từ thập niên 1980. Trận beef đầu tiên xuất hiện khi nhóm rap U.T.F.O. tại Mỹ bị một DJ, một producer và một rapper công khai chỉ trích bằng một bài rap. Lý do đó là, nhóm U.T.F.O. đã từ chối xuất hiện ở show diễn do bộ ba trên quảng bá.
“Beef” khác với “battle” trong rap ở chỗ, “battle” là những cuộc đấu rap trên sàn đấu, có giám khảo phân thắng bại rõ rệt. Còn “beef” thường phát sinh từ những mâu thuẫn thực sự giữa các rapper, xuất phát từ những bất đồng cá nhân.
Trong các trận battle cũng như beef, các rapper có thể văng tục cũng như có những lời lẽ công kích đối thủ (được gọi là diss). Song, cả hai phía đều phải có một sự tôn trọng (respect) nhất định với nhau cũng như là với cuộc chơi.
Một trận beef được đánh giá dựa trên các tiêu chí sau:
Delivery (cách truyền tải qua giọng nói)
Punchline, wordplay (cách chơi chữ)
Fact (những thông tin về người bị công kích có đúng không)
Tính nhạc (có bắt tai hay có giá trị nghe lại hay không)
Cấp độ ưu tiên của những tiêu chí trên tùy vào gu của người nghe rap cũng như trường phái của các rapper. Có thể một bài diss không có tính nhạc cao nhưng lại được ưa chuộng nhờ những fact “trúng tim đen” đối thủ, hoặc có cách chơi chữ “đi vào lòng người”. Dưới đây là một số những trận beef “máu lửa” nhất từ trước đến nay của rap Việt.
Tage vs. ICD
Gần gũi nhất và quen thuộc nhất trong những ngày gần đây, trận beef giữa ICD - quán quân của King of Rap và Tage của Rap Việt đã khiến cho không ít những khán giả rap tò mò. Đặc biệt là các rap fan tháng Tám (những fan tiếp cận với rap từ tháng 8/2020 thông qua hai chương trình King of Rap và Rap Việt) được dịp tìm hiểu về văn hóa beef.
Bắt đầu bằng một status Facebook của Tage cho rằng ICD là một rapper overrated (được đánh giá quá cao), ICD đã đăng lại một status tỏ ý không hài lòng. ICD ngỏ ý muốn mở đầu một cuộc beef. Tage nhận lời tham chiến.
Ngày 20/7, ICD ra mắt track Chân chạm đất là phát súng mở đầu trận beef. Ngày 24/7, Tage phản pháo lại bằng Overrated, một track để “bẻ gãy” lại những fact của ICD. Hai track kế tiếp là Rapper số 1 của ICD và Bamicay của Tage lần lượt được ra mắt sau đó.
Vào ngày 11/8 vừa rồi, để kỷ niệm sinh nhật lần thứ 48 của hip-hop, Tage cùng ICD và RPT Gonzo đã cùng ngồi lại với nhau trong một buổi chat online host bởi admin page Viet Hiphop để giảng hòa. Cùng với đó, cả bốn người đã gửi đến thông điệp về hòa bình gửi đến cộng đồng hip-hop.
VietDragon vs. GVR, daRapClub, VietHipHop
Ít có thể nào nhắc đến lịch sử battle rap Việt Nam mà không nhắc đến cái tên VietDragon (aka South Side King, aka VD). “Lắm tài, nhiều tật”, VD là một trong những người tiên phong của lịch sử rap Việt Nam, chịu ảnh hưởng lớn từ hip-hop phương Tây do lớn ở Úc vào thập niên 1990.
VD là người thầy trực tiếp đào tạo các rapper nổi tiếng về sau như Acy, Solbass, Nah và Datmaniac, cũng như toàn thể đội ngũ G-Family.
Vào những năm 2008, 2009 và 2010, một mình VD đã diss toàn bộ đội ngũ diễn đàn Genius Viet Rap (GVR), daRapClub, VietHipHop, gồm các tên tuổi về sau trở thành huyền thoại của rap như DSK, Rhymastic, Andree Right Hand, SilverC, Krazinoiyze, Lee7, LK... Rất nhiều track đã được cho ra từ hai phía của trận chiến. Những bài nhạc dưới đây có thể chứa những ca từ tục tĩu, cần cân nhắc kỹ trước khi nghe.
Đây có thể nói là thời kỳ hưng thịnh của rap diss tại Việt Nam, và cũng là thời kỳ “đẫm máu” nhất trên nhạc lẫn ngoài đời. Những cuộc đấu khẩu trên nhạc đã không may trở thành những cuộc giao đấu ở đời thật bằng nắm đấm và thậm chí là cả hung khí.
Chính xung đột đã dẫn đến sự phát triển của nhiều kỹ thuật nền tảng của rap về sau: vần đôi, vần ba, wordplay, hay punchline.
Đã hơn 9 năm kể từ khi VietDragon qua đời vào ngày 10/8/2012, để lại một di sản lớn cho cộng đồng rap Việt. Những OG (viết tắt của Original Gangster, chỉ những rapper thế hệ đầu) đều nhìn lại giai đoạn này với một sự hoài niệm nhất định. Tất cả đều không quên tỏ một sự kính trọng nhất định cho một tượng đài của rap Việt Nam - VietDragon (Rest In Peace).
KraziNoyze, DSK và MC ILL
Đây là trận beef xuất phát từ những mâu thuẫn về quan điểm giữa KraziNoyze và MC ILL vào năm 2015. Bad Bois và Thư Ngỏ là hai track của DSK cùng với KraziNoyze nhắm tới phong cách làm nhạc mới vào thời điểm ấy của cộng đồng RVP (Rap Viet Punchline).
Trong đáp trả của MC ILL, Con cáo và chùm nho, MC ILL đã công kích KraziNoyze và DSK như rằng họ tư tưởng bảo thủ trong âm nhạc và không cởi mở với những tư tưởng mới trong rap, ở đây là việc sử dụng punchline.
Ngoài ra, tiêu đề của bài diss Con cáo và chùm nho cũng được các fan của hai bên suy đoán là cách chơi chữ của cụm “con chó và trùm Cao”. Điều này đã khiến cho track nhạc càng trở nên “thâm nho” hơn nữa và là một trong những bài tạo nên tên tuổi của MC ILL như một “ông vua của punchline”.
DSK và KraziNoyze đã không phản bác lại bài rap của MC ILL, khiến cho nhiều cuộc tranh luận đã nổ ra về người chiến thắng cuộc beef.
Nhiều cuộc beef đã xảy ra trong rap Việt không được nhắc đến trong bài cũng “máu lửa” không kém, như của Rhymastic với G-Family vào năm 2013, hay RichChoi và B-Ray vào năm 2018.
Kết.
Dù là beef nhưng các rapper luôn giữ một tư tưởng “ngầm” định, đặt ra kể từ thời khởi nguồn của hip-hop: đó là “peace”, “love”, “unity”, và quan trọng hơn cả: “having fun”.
Các rapper có thể thể hiện cái tôi của mình ở những bản nhạc, biến tấu và phát triển nó theo hướng đi họ muốn. Song, mục đích tối thượng của âm nhạc tốt hơn hết, nên là gửi gắm những thông điệp kết nối ở nhiều mặt đến người nghe.
Một trận beef chỉ có thể hoàn thiện khi mà sau tất cả những tư thù cá nhân, các rapper trong trận chiến cùng ngồi xuống và hòa giải với thái độ bao dung và tôn trọng lẫn nhau.