Bàn tay Midas của Taylor Swift
Nếu ngành công nghiệp ghi âm trao tặng huân chương lao động, hạng nhất chắc chắn thuộc về Taylor Swift. Chỉ trong 5 năm, cô đã phát hành 5 album mới, tái thu âm 4 album cũ, thực hiện tour toàn cầu qua 51 thành phố với 149 đêm diễn, ra mắt phim tài liệu… Tất cả đều thành công.
Cũng trong nửa thập kỷ qua, Taylor Swift đã chiến thắng nhiều giải thưởng âm nhạc quan trọng, đặc biệt là 2 giải Grammy Album của năm; bán ra hàng triệu album; thu về hàng tỷ lượt nghe nhạc trực tuyến; trở thành tỷ phú; lập nhiều kỷ lục. Không ai làm lại Taylor Swift.
Taylor Swift là toàn bộ ngành âm nhạc (The Music Industry). Điều cô làm được có thể sánh ngang với các tượng đài khác như The Beatles hay Michael Jackson... Và trên đỉnh cao danh vọng, Taylor không thoái lui mà bước tiếp, dồn dập hơn, mạnh mẽ hơn.
Tất nhiên, thành công trong ngành âm nhạc không nhất thiết phải đến từ sản phẩm nghệ thuật. Taylor dành gần 20 năm để xây dựng đế chế của mình, từ fandom hùng mạnh đến những lần "đảo chiều" giới phê bình, cùng những tác phẩm đỉnh cao và ăn khách. Đặc biệt, Viện Hàn lâm (Record Academy) rất mực yêu quý cô.
Taylor có đặc quyền trong ngành âm nhạc vì cô xứng đáng. Và Taylor, dù ít hay nhiều sẽ nhận ra, rằng cô có bàn tay Midas - hễ chạm vào đâu nó lập tức hoá thành "vàng ròng" lấp lánh. Thành công nối tiếp thành công khiến cô trở thành nghệ sĩ bất bại
Các chiến dịch marketing ngày càng rậm rộ, một bức ảnh bên cạnh vị hôn phu lập tức trở thành tin tức nóng nhất, một vụ kiện tụng của bạn thân - tên cô cũng được đính kèm vào đó. Nếu "flop" (thất bại) quá thì gắn tên Taylor Swift vào; hay, rác đổ vào thùng, tội lỗi đổ cho Taylor Swift. Tất cả là tại Taylor… Những lời đùa chứa nhiều phần sự thật trong đó.
Chuyện gì đã xảy ra với "cô giáo" Taylor Swift?
Nhưng có một điều không hẳn đúng, đặc biệt trong địa hạt sáng tạo âm nhạc, trong nghệ thuật kể chuyện (story telling) - thứ vốn là quyền năng và bùa phép của Taylor Swift trong 5 năm trở lại đây. Đến mức, khi cô tự ví von là “giáo viên tiếng Anh” (English teacher), chẳng ai cảm thấy quá lời.
Kể từ sau Folklore, ta không còn thấy nhiều những thanh âm đặc biệt với “concept” đỉnh cao của cô nữa. Kể cả khi người hâm mộ của cô phản đối thì những lời bào chữa đó đều vô hiệu. Midnights chiến thắng Album của năm tại Grammy cơ mà! - Rồi sao nữa?
The Tortured Poets Department dài lê thê, chìm nghỉm trong những lối kể chuyện cũ mòn, trong khi đó phần âm thanh không quá nổi bật. Nhưng nó vẫn bán ra hàng triệu bản, vẫn đứng hạng nhất ở nhiều quốc gia, vẫn lập kỷ lục lượt nghe trực tuyến, nhận về đề cử Album của năm tại Grammy cơ mà! - Rồi sao nữa?
Đó có thể là những dấu hiệu cho thấy Taylor Swift đang dần rệu rã về mặt sáng tạo âm nhạc. Một người vốn thích thể nghiệm và khéo léo như Taylor Swift nay vụng về trong chính "đứa con" của mình. Rằng, nếu ta để ý sẽ thấy được thái độ của cô với nghệ thuật đã thay đổi. Tính “concept” (chủ đề) bị bỏ ngỏ, cách kể chuyện thoải mái hơn nhưng không mới mẻ, phần sản xuất cũng không quá độc đáo.
Đến lượt The Life Of A ShowGirl, đó có thể là cảnh báo cuối cùng. Nó vẫn thành công như nó vốn sẽ thành công, vì không có gì địch lại Taylor Swift. Đĩa nhạc đã được chào đón kể cả khi nó chưa ra đời. Đó là đặc quyền chỉ Taylor Swift mới có được. Hạng nhất Billboard, đạt 3,5 triệu đơn vị tương đương album trong tuần đầu ra mắt, lập kỷ lục về lượt nghe trên Spotify... - Rồi sao nữa?
The Life Of A ShowGirl rơi vào thế lưỡng nan mà hai album gần nhất của Taylor Swift mắc phải. Nó có một câu chuyện đủ hấp dẫn và gây tò mò nhưng lại hời hợt trong cách xây dựng, triển khai. Để rồi ta nghe thấy, Taylor cố gắng biến những trải nghiệm của mình trở thành những phim chân thực về cuộc đời của một ngôi sao nhạc pop, nhưng nó chỉ gợi đến sự chóng vánh và hời hợt. Cuộc đời của một “showgirl” hàng đầu như Taylor Swift phải nhiều chuyện để kể, để ngẫm hơn thế chứ?
The Life Of A ShowGirl: Ca từ vui vẻ, chủ đề lan man, bản phối thiếu độc đáo
Taylor Swift hát về mọi thứ, từ những bình luận ác ý trên mạng, đến lời bóng gió đẩy đưa của một nữ đồng nghiệp. Cô hát về những trò đùa người lớn (sex joke), và thừa nhận tiền bạc chẳng là gì cả (dù cô có đặc quyền mà không mấy ai trên quả đất này có được). Cô nhảy vào bình luận về cái nhãn mác mà người ta gắn lên một "showgirl" thành công nhưng lại hoang mang chìm trong sự u uất do chính cô (hay thế giới) dệt lên?
Từ Ophelia hoá điên dại rồi chết chìm trong làn nước lạnh (nhưng miệng vẫn hát ca) trong bi kịch Hamlet của William Shakespeare đến màn tự diễu trong Elizabeth Taylor (nhắc đến nữ diễn viên cùng tên, nổi tiếng với cả tư cách nhà hoạt động và 8 lần đò trong chuyện tình yêu), Taylor đưa ra một góc nhìn u buồn về phụ nữ, từ văn chương ra đời thực, từ xưa đến nay. Cô nối dài hình tượng người phụ nữ này bằng chính việc kể lại những gì đã xảy ra trong đời mình
Không chỉ kể chuyện không-cũ-cũng-chả-mới, đôi khi thiếu nhất quán, Taylor còn không buông bỏ được những người ghen ghét mình xuống, giữ niềm tin mình bị nguyền rủa. Taylor Swift còn viết ra những ca từ "cringe" nhất trong sự nghiệp với The Life Of A Showgirl; kể cả những người nghe thuộc millennials cũng thấy "sởn da gà". Nhưng bù lại, chưa bao giờ ta thấy Taylor Swift tạo ra những ca từ vui vẻ thoải mái như vậy.
Nhưng rốt cuộc, những chỉ dấu trong ca từ này không đi đến đâu bởi Taylor Swift (hay ít nhất nhân vật tôi, người kể chuyện trong album) hoàn toàn lạc lối. Tình yêu là thứ cần thiết và chân thật nhất, và người phụ nữ trong album đều ngả nghiêng vì tình.
Dù thế giới ác độc, dù có kẻ dèm pha thì anh vẫn là chân ái đời em. Dù có người gọi em là búp bê barbie buồn tẻ (được cho là ám chỉ đến Charli XCX) thì chỉ cần có anh là đủ. Người ta muốn du thuyền sang chảnh, muốn giải Cành cọ vàng, muốn tượng Oscar... với em anh là đủ. Tình yêu là cứu cánh, nhưng hạnh phúc thì chẳng tày gang, Taylor Swift hiểu rõ hơn ai hết về điều này.
Điều đáng thất vọng trong album này còn nằm ở mặt sản xuất âm nhạc thiếu độc đáo. Album gồm 12 ca khúc do Taylor Swift sáng tác, kết hợp với hai nhà sản xuất nhạc pop đại tài Max Martin và Shellback. Jack Antonoff hoàn toàn biến mất trong dự án này, dù là nhà sản xuất thân thiết và làm việc ăn ý với Taylor trong nhiều sản phẩm trước đây.
Những khoảnh khắc của một "bản ghi âm nhạc pop xuất sắc tiếp theo" không xuất hiện trong album này, điều mà bộ ba đã từng làm được Blank Space, Shake it off... đều vắng bóng. Người nghe chỉ còn thấy sự xuất hiện của một vài sự kết hợp đặc biệt nhưng chưa đủ khác biệt, hay xuất chúng.
Tạm kết
Cuộc đời của "showgirl" Taylor Swift hóa ra ngắn ngủi và kém dư vị đến như vậy. Nó chỉ dài khoảng 42 phút, bao gồm cả lời tạm biệt và chúc ngủ ngon ở phần chào kết (ca khúc chủ đề cùng tên album, hát cùng Sabrina Carpenter).
Tất nhiên, Taylor Swift sẽ yêu thích bài phê bình của tạp chí Rolling Stone và ghét bỏ điểm số mà trang Pitchfork hay Guardian dành cho The Life Of A Showgirl. Nhưng dù có ra sao, Taylor vẫn cứ thành công và âm nhạc của cô vẫn trở thành đề tài để bàn luận, đánh giá.
Một chiến dịch rầm rộ, một video quảng bá phải “xóa vội” vì nghi vấn dùng trí khôn nhân tạo (AI), những bài phê bình trộn lẫn giữa khen ngợi và chê bai - tất cả chỉ cho thấy, Taylor Swift vẫn ngồi ở vị trí mà không một ngôi sao nhạc pop ở hiện tại có thể chạm vào.
Nhưng nó cũng là một lời gợi ý khác, rằng đến bao giờ thì Taylor sẽ chán vị trí mà cô đang có và tiến đến một vị trí mới. Taylor có thể tạo ngai vàng cho riêng mình, bởi cô là toàn bộ ngành âm nhạc cơ mà.
Bài viết thuộc series Opinion, chuyên mục tổng hợp các quan điểm đa chiều nhằm góp phần mở rộng thảo luận công chúng. Những nhận định trong bài là ý kiến cá nhân của tác giả. Bạn đọc quan tâm có thể chia sẻ ý kiến hoặc góc nhìn của mình qua địa chỉ: content@vietcetera.com