Văn hóa Việt Nam vốn trọng sự hòa thuận. Sống với nhau, người ta thường chọn “dĩ hoà vi quý”, nên nhiều người rất ngại va chạm. Đặc biệt nếu bạn là người điềm đạm, hiền hòa, thì việc bước vào tranh luận có thể khiến bạn thấy mệt mỏi hơn là hào hứng.
Tuy nhiên, né tránh va chạm lại là con dao hai lưỡi. Bạn giữ được sự yên ổn tạm thời, nhưng cũng đồng thời rút lui khỏi cơ hội để phát triển bản thân, tạo ảnh hưởng tích cực và thăng tiến.
Mình cũng từng là một người “hiền”, cho đến khi mình nhận ra hiền lành mọi lúc mọi nơi làm mình thụt lùi. Vì không rèn luyện lớp áo giáp, nên lâu ngày, khi cần xù lông, mình quên mất phải làm thế nào. Thế là từ một người hiền hòa chuyên coaching kỹ năng giao tiếp, mình chuyển sang ngành Luật, đi đào tạo để làm luật sư tranh tụng ở Anh.
Sắp ra tòa để cãi những vụ án đầu tiên, mình càng thấm thía sự quan trọng của việc học cách va chạm. Nó không đáng sợ, không khó – mà lại vui. Mình nhận ra sứ mệnh của mình là để giúp người “hiền hòa” làm khỏe bộ áo giáp của họ, để họ có thể va chạm bất kỳ lúc nào và dành năng lượng hiền hòa cho những người xứng đáng.
Bài viết này sẽ đưa cho bạn 3 lý do vì sao va chạm đúng-cách lại là công cụ phát triển không thể thiếu tại nơi làm việc.
1. Môi trường làm việc tốt ắt hẳn sẽ có va chạm để thúc đẩy phát triển
Một tổ chức muốn phát triển bền vững cần hội tụ nhiều người với nhiều ý kiến, quan điểm, xuất thân khác nhau. Hiển nhiên, khi các cá thể này hợp tác hoặc làm việc nhóm, va chạm là không thể tránh khỏi.
Va chạm ở đây không phải là tranh cãi vô nghĩa, hay gây mâu thuẫn tiêu cực, mà là đối thoại thẳng thắn, công bằng để cùng nhau tìm ra giải pháp tối ưu nhất. Thậm chí, chính sự bất đồng ý kiến là tiền đề để mài giũa nên những ý tưởng đột phá và chiến lược đúng đắn hơn.
Trong hơn 7 năm coaching kỹ năng giao tiếp cho người đi làm, mình từng gặp nhiều trường hợp khách hàng vì ngại va chạm mà dẫn đến những hệ quả về lâu dài, cho cả cá nhân và công ty.
Điển hình là trường hợp của An, một người luôn cố giữ hoà khí nên không dám góp ý hay phản biện. Trong những cuộc họp quyết định KPI, bạn biết rõ các chỉ số được giao không khả thi cho team của mình, nhưng vì ngại làm phật lòng sếp nên bạn đã không dám đứng lên “đấu tranh”.
Hệ quả? Công ty không chạm được chỉ tiêu kết quả kinh doanh, còn bạn và team thì bị đánh giá thấp trong kỳ ‘performance review’ cuối năm dù đã rất nỗ lực và đạt được kết quả cũng đáng để tuyên dương.
Mình đã đề xuất An thử nghĩ theo hướng khác: Nếu thực sự muốn tốt cho công ty và chính mình, bạn cần va chạm.
Hãy tưởng tượng thử viễn cảnh sau. Khi sếp giao chỉ tiêu cho team, thay vì im lặng cho xong chuyện, bạn chủ động góp ý. Dựa vào kinh nghiệm thực chiến của bản thân, bạn đề xuất một chiến lược khác phù hợp hơn. Có thể sếp sẽ tranh luận với bạn, nhưng cuối cùng hai bên cùng thống nhất được KPI. Kết quả là công ty có định hướng rõ ràng, team của bạn có mục tiêu hợp lý để đánh giá hiệu quả cuối năm.
Bạn muốn làm việc ở một nơi có thể phát triển? Vậy thì tổ chức đó cần có va chạm quan điểm. Dù bạn là nhân viên mới hay đã quản lý một team nhỏ, việc chủ động tranh luận đúng cách không chỉ giúp bạn trưởng thành mà còn thúc đẩy cả công ty đi lên. Tổ chức chỉ thật sự phát triển khi mọi người dám nói, dám tranh luận và đóng góp một cách xây dựng.
2. Va chạm đúng cách là khoản đầu tư xây dựng “danh tiếng”
Khi làm việc nhóm và xảy ra bất đồng quan điểm, bạn sẽ nghĩ đến ai đầu tiên để “gỡ rối” tình huống? Có phải đó là người “có tiếng nói” – không chỉ vì họ có quyền quyết định, mà còn vì họ có chính kiến, biết phân tích vấn đề và đưa ra được hướng đi rõ ràng?
Mình hiểu nhiều người cảm thấy mệt mỏi và tốn năng lượng khi phải va chạm. Mình cũng không khuyến khích việc “hung hăng” tranh luận quá đà. Nhưng nếu lúc nào cũng chọn cách nhường nhịn, im lặng hay cố gắng làm vừa lòng tất cả, bạn sẽ không trở nên đáng tin hơn. Ngược lại, bạn dễ bị xem là “ba phải”, thiếu bản lĩnh và khó tạo ảnh hưởng thật sự.
Không va chạm nghĩa là bạn đang tự rút lui khỏi vòng tròn những người có tiếng nói.
Khi cân nhắc bổ nhiệm, lãnh đạo thường chọn người có khả năng giải quyết vấn đề, chứ không phải người được tất cả mọi người yêu quý. Người luôn được yêu thích thường phải đánh đổi chính kiến để chiều lòng người khác. Còn người dám va chạm – và biết cách va chạm đúng – là người dám làm, dám chịu trách nhiệm và là “dân chơi” đáng tin cậy khi có vấn đề cần giải quyết.
Vì vậy, học cách va chạm đúng cách chính là một khoản đầu tư để xây dựng “thương hiệu cá nhân” trong công sở.
Một bạn trẻ tầm tuổi 25 từng chia sẻ với mình câu chuyện thế này.
Bạn có một đồng nghiệp tốt, nhưng rất hay ngắt lời hoặc lên tiếng trước bạn trong các cuộc họp. Mọi chuyện vẫn ổn cho đến một lần, người này tranh nói phần việc mà bạn phụ trách.
Dù sau đó đồng nghiệp có xin lỗi, nhưng bạn vẫn cảm thấy bị “cướp công”, ảnh hưởng xấu đến động lực làm việc và mối quan hệ giữa bạn và đồng nghiệp.
Đó là lúc bạn nhận ra:
Muốn được ghi nhận, cần học cách lên tiếng đúng lúc.
Danh tiếng nơi công sở không đến từ sự im lặng. Nó được xây dựng qua thời gian, từ những lần bạn dám tranh luận, phản biện, đề xuất. Người được giao cơ hội là người “có tiếng nói”, và thăng tiến không đến với người luôn “chọn im lặng cho lành”.
3. Công sở là nơi tập luyện an toàn cho những va chạm đời thực có tính “sát thương” cao hơn
Mình từng coach cho một chị làm quản lý doanh nghiệp. Chị ấy không ngại những cuộc nói chuyện “căng” trong công việc, và feedback “cứng” với team. Nhưng về chuyện hàng xóm, chị lại khá ngại lên tiếng. Mãi đến khi có một cuộc xung đột lớn, người hàng xóm dùng lời lẽ nặng nề, chị mới thấy như chết trân và vô cùng khó hiểu – “Tại sao mình lại như một con người khác thế này?”
Sau khi phân tích, chị mới nhận ra: va chạm ở công sở và ngoài đời có nhiều khác biệt lớn, thậm chí là trái ngược.
Va chạm nơi công sở, nếu xảy ra đúng cách, là một môi trường “thực chiến có luật chơi rõ ràng”. Ở đó, bạn được khuyến khích tranh luận trên tinh thần chuyên nghiệp, ‘fair play’ và cùng hướng đến giải pháp tốt nhất.
Trong khi đó, hầu hết các va chạm ở ngoài đời – từ mâu thuẫn với hàng xóm đến xung đột xã hội – là “trò chơi không luật”, đầy bất định và dễ tổn thương. Không ai bảo đảm đối phương sẽ “chơi đẹp”.
Nhờ hiểu điều đó và có nền tảng kỹ năng từ công việc, chị tiến bộ khá nhanh trong việc xử lý mâu thuẫn trong cuộc sống riêng.
Còn bạn thì sao? Bạn có từng gặp một người ở trọ chung, hàng xóm trong chung cư, hay chủ thuê nhà không dễ chịu? Nếu bạn cảm thấy chưa đủ “nanh vuốt” để ứng biến, tự bảo vệ mình trước những tình huống đường phố này, hãy bắt đầu từ những cuộc tranh luận nhỏ nơi làm việc. Công sở là một sân tập tốt để rèn “nội lực đối thoại”, giúp bạn xây dựng bản lĩnh, khả năng kiểm soát cảm xúc và phản ứng đúng trong những tình huống khó lường.
Kết
Va chạm không xấu. Nó là công cụ giúp bạn trưởng thành, xây dựng danh tiếng và góp phần phát triển đội nhóm, công ty. Ngại va chạm là bạn đang tự loại mình khỏi nhóm những người có khả năng lãnh đạo.
Trong bài tiếp theo, mình sẽ chia sẻ những ‘tips’ cụ thể để giúp bạn chủ động và đứng vững trong va chạm!
Hiện tại “mối quan hệ” của bạn với các va chạm công sở như thế nào? Mình mời bạn suy nghĩ về câu hỏi này trước khi đọc bài tiếp theo.
* Tên của nhân vật trong bài viết đã được thay đổi.
Bài viết thuộc series Nesternship: NesUP 2025 - chương trình phát triển kỹ năng và khai phá tiềm năng cho thế hệ trẻ do Nestlé Needs YOUth và Onboardy khởi xướng, phối hợp thực hiện cùng Vietcetera và VietnamWorks.
Chương trình nhằm trang bị cho các tài năng trẻ Việt Nam những kỹ năng thực chiến và góc nhìn thực tế về ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) – đồng thời nuôi dưỡng sự tự tin để họ vững vàng bước vào hành trình sự nghiệp giữa thế giới không ngừng biến động.
Lộ trình chương trình chi tiết:
· Từ 04.07 đến 08.08: Application & Online Assessment
· Từ 28.08 đến 29.08: NesUP Hackathon
· 16.09: Onboarding
Để tìm hiểu thêm về chương trình và đăng ký tham gia, truy cập website hoặc liên hệ chúng tôi qua events.rsvp@vietcetera.com.