"Luật chơi" mới và áp lực chuyển đổi
Thị trường toàn cầu đã chính thức bước vào một kỷ nguyên mới. Các cơ chế như Thỏa thuận Xanh châu Âu (EU Green Deal) và đặc biệt là Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM) không còn là dự báo, mà đã trở thành những điều kiện thương mại định hình lại dòng chảy xuất khẩu. Áp lực này buộc các doanh nghiệp Việt, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp và sản xuất, phải trả lời một câu hỏi cấp bách: Làm thế nào để chứng minh chuỗi cung ứng của mình "sạch" và bền vững?
Cùng lúc đó, dòng vốn đầu tư cũng đang "xanh hóa" mạnh mẽ. Theo một báo cáo của PwC, 81% nhà đầu tư tổ chức tại châu Á – Thái Bình Dương có kế hoạch tăng cường phân bổ vốn vào các công ty có hồ sơ ESG tốt trong vòng 2 năm tới. Rõ ràng, ESG đã trở thành một biến số không thể bỏ qua trong mọi phương trình tăng trưởng.
Betrimex: Cuộc chuyển đổi từ chiều rộng sang chiều sâu
Để hiểu được thành công của Betrimex – doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm từ dừa có nguồn gốc từ Vĩnh Long (tên gọi cũ là Bến Tre), cần nhìn lại cuộc chuyển đổi chiến lược của họ. Vài năm trước, Betrimex, cũng như nhiều doanh nghiệp nông sản khác, chủ yếu tập trung vào xuất khẩu các sản phẩm truyền thống, ít giá trị – như cơm dừa sấy khô. Tuy nhiên, nhận thấy biên lợi nhuận ngày càng mỏng và rủi ro từ thị trường ngày càng lớn, ban lãnh đạo đã quyết định một cuộc dịch chuyển sang chiều sâu: xây dựng một hệ sinh thái nông nghiệp bền vững với giá trị gia tăng cao.
Kết quả của cuộc dịch chuyển này là những con số ấn tượng:
- Doanh thu: Vượt 100 triệu USD, tăng trưởng hơn 50 lần so với giai đoạn trước tái cấu trúc.
- Thị trường: Sản phẩm có mặt tại hơn 70 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm những thị trường khó tính nhất như Mỹ, EU, Nhật Bản.
Sự tăng trưởng này không đến từ may mắn, mà từ việc xây dựng một lợi thế cạnh tranh cốt lõi được mã hóa bằng các chỉ số ESG cụ thể.
ESG: Công thức thành công của Betrimex
Thay vì những cam kết chung chung, Betrimex đã lượng hóa chiến lược ESG của mình thành những "tài sản" có thể đo đếm được, trực tiếp tạo ra giá trị kinh tế.
Thứ nhất, vùng nguyên liệu hữu cơ 15.000 ha được kiểm soát bằng công nghệ. Quản lý một vùng trồng rộng lớn với hàng ngàn nông hộ là một thách thức khổng lồ về logistics và kiểm soát chất lượng. Betrimex đã giải quyết bài toán này bằng nền tảng Quản trị Nông hộ (FRM) và hệ thống truy xuất nguồn gốc kỹ thuật số. Đây không chỉ là công nghệ. Đây là cách Betrimex biến một chuỗi cung ứng phân mảnh thành một tài sản độc quyền, có thể kiểm soát và minh bạch. Khi một đối tác ở EU yêu cầu truy xuất lô hàng về tận nông hộ, Betrimex có thể cung cấp dữ liệu trong vài phút. Đây là năng lực mà rất ít đối thủ có được.
Thứ hai, các chứng chỉ quốc tế là "giấy thông hành" tới phân khúc giá trị cao. Betrimex là doanh nghiệp đầu tiên tại Việt Nam đạt chứng chỉ Fairtrade cho dừa. Cùng với các chứng chỉ Organic (EU, USDA, JAS), các chứng chỉ này cho phép sản phẩm của họ:
- Thâm nhập các kênh phân phối cao cấp: Siêu thị hữu cơ, cửa hàng thực phẩm chuyên biệt.
- Hưởng mức giá bán cao hơn: Các sản phẩm có chứng nhận Fairtrade và Organic thường có giá cao hơn từ 15-30% so với sản phẩm thông thường.
Khoản đầu tư vào chứng chỉ không phải là chi phí, mà là đầu tư vào việc định vị thương hiệu và tối ưu hóa doanh thu. Nó giúp doanh nghiệp thoát khỏi "cuộc chiến về giá" ở phân khúc phổ thông.
Thứ ba, lộ trình Carbon rõ ràng là một công cụ quản trị rủi ro chiến lược. Việc hoàn tất kiểm kê khí nhà kính năm 2024 và đặt mục tiêu trung hòa carbon vào 2035 không chỉ là một hành động vì môi trường. Đây là một bước đi tài chính khôn ngoan. Betrimex đang chủ động "miễn nhiễm" với các loại thuế carbon trong tương lai như CBAM. Điều này giúp họ ổn định chi phí xuất khẩu và tạo ra sự tin cậy cho các nhà đầu tư dài hạn, những người luôn sàng lọc rủi ro khí hậu trong danh mục của mình.
ESG là một hàm số của hiệu quả tài chính
Câu chuyện của Betrimex cung cấp một bài học đắt giá cho thị trường: Đã qua rồi thời xem ESG và hiệu quả tài chính là hai đường thẳng song song. Trong bối cảnh mới, ESG chính là một biến số quan trọng trong hàm số quyết định sự thành công về mặt tài chính.
Công thức của Betrimex cho thấy, một chiến lược ESG bài bản sẽ trực tiếp tác động đến P&L (Báo cáo kết quả kinh doanh) thông qua: (1) Tăng doanh thu nhờ tiếp cận thị trường cao cấp; (2) Tối ưu hóa chi phí nhờ quản trị rủi ro tốt và hiệu quả sản xuất; và (3) Tăng giá trị doanh nghiệp nhờ xây dựng được niềm tin và các tài sản vô hình bền vững.
Đây là một mô hình tiên phong, không chỉ cho ngành dừa, mà còn cho cả ngành nông nghiệp, dệt may, và thủy sản Việt Nam – những lĩnh vực đang đứng trước áp lực chuyển đổi tương tự. Con đường có thể không dễ dàng, nhưng những con số mà Betrimex đạt được đã chứng minh, phần thưởng dành cho người tiên phong là hoàn toàn xứng đáng.