Ở các nước Đông Nam Á, từ Bangkok đến Jakarta hay TP.HCM, mỗi năm đều có hàng triệu người trẻ rời quê tìm cơ hội ở các thành phố lớn. Nhưng ở chiều ngược lại, rất ít người chấp nhận quay lại quê của mình. Vì trong tiềm thức nhiều người, “về quê lập nghiệp” dường như được mặc định là… về nuôi cá và trồng thêm rau, và chẳng biết bắt đầu từ đâu nếu lựa chọn những ngành sáng tạo.
CK Cheong - CEO của Fastwork (Fastlance Việt Nam), một doanh nhân trẻ được vinh danh trong danh sách Tatler Gen.T Leaders of Tomorrow 2025 do tạp chí Tatler Asia bình chọn, tin rằng điều đó có thể thay đổi. Anh chọn bắt đầu từ bản thân, từ bỏ công việc Consultant tại Deloitte, quyết định quay trở về “nhà” sau nhiều năm sinh sống ở Mỹ. Không còn cố vấn cho các thương vụ tỷ đô, anh chọn đồng hành cùng freelancer bằng việc xây dựng nền tảng Fastlance.
Với Fastlance, CK muốn thiết kế lại toàn bộ hệ sinh thái làm việc linh hoạt, nơi mà bất kỳ ai, dù ở nông thôn hay thành thị, đều có thể kết nối với cơ hội toàn cầu mà không cần phải “rời quê lên phố”.
“Phi tập trung” là chìa khóa cho sự thịnh vượng
Ít ai biết rằng, trước khi đến Việt Nam với cái tên Fastlance, Fastwork là ứng dụng đứng đầu về lượt tải tại Thái Lan, cao hơn cả các nền tảng giải trí như Facebook, TikTok. Sau nhiều năm ấp ủ thai nghén, và bây giờ, khi đã đi vào hoạt động hơn 6 năm, nó đã giúp kết nối doanh nghiệp và người làm việc tự do (freelancer), tạo ra hơn hàng triệu việc làm. Với CK, đó là một điều đáng tự hào.
Fastwork ra đời sau khi anh nhận ra, có một nỗi trăn trở thường trực không chỉ trên Thái Lan, mà trên khắp cả Đông Nam Á. Đó là điểm khác biệt giữa nông thôn và thành thị, nơi mà người giàu chỉ tập trung vào một nhóm nhỏ.
Anh chia sẻ rằng, có một từ để chỉ những người sống ở nông thôn, đó là “hillbilly” (tạm dịch: người nhà quê). Ở Mỹ, không ai thật sự gọi như thế. Bởi bang nào cũng có một “USP” để phát triển. “Bạn muốn một nền giáo dục tốt, những trường học hàng đầu, hãy đến Boston. Muốn những khu phố tài chính sầm uất, hãy đến New York. Muốn nghỉ dưỡng, hãy đến Disney. Nhưng ở Thái Lan, Việt Nam, Indonesia và hầu hết các nước Đông Nam Á thì lại không như thế. Bạn sẽ khó có thể tìm thấy một công ty nào đó thuộc top 100 ở Thái Lan mà không đặt trụ sở ở Bangkok. Mọi thứ bạn cần đều được tìm thấy ở Bangkok, và ngoài Bangkok, dường như bạn chẳng thể thấy nó lần hai. Vậy thì tại sao mọi thứ chỉ có thể tập trung ở Bangkok mà không phải là toàn bộ Thái Lan?”
Và rồi CK hiểu rằng, câu trả lời nằm ở SMEs, ở start up, ở freelancer, ở những người trẻ. Để phân tán nguồn lực tập trung vào các thành phố lớn, bạn cần đảm bảo rằng những người tài năng phải có đủ cơ hội để phát triển, kể cả khi họ ở một vùng nông thôn hẻo lánh.
“Tôi muốn mọi người trở về quê hương làm việc, tiêu dùng và kiếm tiền tại đó. Khiến cho thị trường ở các địa phương có nhiều khách hàng hơn. Quán bún sẽ có nhiều người ghé ăn hơn, nhà đất cũng sẽ có nhiều người thuê hơn. Đó chính là mấu chốt của vấn đề.”
Với CK, câu chuyện này tương tự như cách anh nghĩ về vấn đề kẹt xe. “Cách giải quyết thực ra không phải là xây thêm cầu mà là phân tán dân cư, đưa mọi người trở về quê hương, làm việc và tiêu dùng tại đó. Đây được gọi là decentralization (phi tập trung hoá). Giống như ở Mỹ, mọi người không chỉ tập trung ở Washington D.C. Dân cư được phân tán và mỗi bang đều được trao quyền để phát triển thế mạnh riêng. Đó chính là chìa khóa của sự thịnh vượng.”
Nếu có cơ hội, ai cũng muốn ở gần gia đình
Với CK, việc tạo ra cơ hội nghề nghiệp tại địa phương không đơn thuần chỉ là bài toán kinh tế, mà còn là cách để “giữ người trẻ ở lại”. Anh tin rằng, nếu điều kiện làm việc tốt và môi trường sống đủ hấp dẫn, nhiều người trẻ sẽ chọn trở về quê hương, thay vì tiếp tục sống ở các thành phố lớn vốn đã quá tải. “Hầu hết mọi người đều muốn ở gần bố mẹ. Bố mẹ đang già đi, chi phí sống ở ngoài Bangkok thì rẻ hơn rất nhiều. Hãy tưởng tượng bạn ở nông thôn, nhưng vẫn kiếm được mức thu nhập như ở Bangkok, vậy tại sao bạn lại không muốn về?”, CK chia sẻ trong Vietnam Innovators Podcast.
Nhiều người trẻ hiện nay lên thành phố, làm việc cật lực, rồi gửi tiền về quê. Nhưng cha mẹ họ thường chỉ tiêu tiền vào những vòng lặp ngắn hạn như trả nợ, thuê nhà, hoặc mua vé số. CK cho rằng, chỉ khi tiền được đưa vào sản xuất, vào việc xây dựng các mô hình kinh doanh địa phương thì nền kinh tế mới thực sự mở rộng. “Xây doanh nghiệp ở ngoài Bangkok mới là lời giải thực sự cho quá trình phi tập trung hóa.”
Anh lấy ví dụ: “Nếu tôi là một người trẻ rời Bangkok để về quê - ở Hat Yai, một thành phố ở miền Nam Thái Lan và làm freelancer, thì không lâu sau đó, tôi sẽ bắt đầu tự hỏi: Buổi tối ở đây chẳng có một speakeasy bar (những quán bar bí mật) nào. Vậy thì tại sao mình không tự mở một quán?”. Với CK, đây là bản năng rất tự nhiên của những người trẻ từng đi đó đây, từng “va chạm” với thế giới: họ nhìn thấy khoảng trống và sẵn sàng lấp đầy nó bằng sự sáng tạo. “Nếu bạn tập hợp được người trẻ và tài năng về địa phương, thành phố tự khắc sẽ phát triển. Vì họ mang theo một dòng máu mới. Họ là những người dám mạo hiểm và không ngại rủi ro”.
Đông Nam Á: Thị trường mới nằm ở miền nhiệt đới
Có người sẽ nghĩ CK lạc quan, nhưng cũng có người nghĩ rằng những gì CK đang làm phi thực tế. Có người nghĩ “hãy để cho nhà nước làm đi”, nhưng với CK, các doanh nhân mới là những người tạo ra sự thay đổi.
Có 3 lý do để CK tin rằng, việc quay trở về và phát triển Fastlance tại Đông Nam Á, là một bước đón đầu xu thế của thị trường.
- Thứ nhất, đây là một khu vực hoà bình và ổn định. Châu Âu, Mỹ hay Trung Đông đều đang xảy ra xung đột. Nhưng các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á lại là bạn bè của nhau. Và điều quan trọng nhất là các nhà đầu tư luôn tìm kiếm sự hòa bình.
- Thứ hai, Đông Nam Á có một cách tiếp cận toàn diện hơn về cả văn hoá phương Tây và Á Đông. Họ dùng rất nhiều mạng xã hội, từ Instagram đến TikTok và Wechat. Họ nhìn thế giới từ điểm giao của cả hai dòng chảy văn hoá.
- Thứ ba, làn sóng di cư đang tiến về phía Nam vì nơi đó ấm hơn. Nơi vừa ấm vừa an toàn, chắc chắn là Đông Nam Á.
Và trong làn sóng chuyển dịch ấy, CK nhìn ra tiềm năng của việc kiến tạo những giá trị dài hạn. Anh không đến Đông Nam Á chỉ để “mở rộng thị trường”. Hơn cả câu chuyện kinh doanh, đó là một niềm tin mạnh mẽ vào dân số trẻ với tinh thần khởi nghiệp, sẽ là “điểm đến tiếp theo của thế giới”.
“Việt Nam có gần 100 triệu dân, một thị trường rất lớn. Nếu doanh nghiệp quốc tế muốn thâm nhập vào thị trường này, chắc chắn họ sẽ không muốn thuê một người nước ngoài viết nội dung hay quay video quảng bá. Họ cần người bản địa. Vấn đề là, họ không biết tìm ở đâu. Và Fastlance chính là cầu nối,” CK nói.
Không giống những nền tảng việc làm trực tuyến có thu phí như Fiverr hay Upwork, Fastlance hoạt động dựa trên mô hình doanh thu quảng cáo, tức là kiếm tiền bằng cách bán không gian quảng cáo cho các bên quan tâm. Freelancer sẽ không bị mất phần trăm doanh thu. Còn các doanh nghiệp tìm kiếm freelancer sẽ được bảo chứng thông qua một hệ thống giữ tiền trung gian và đánh giá minh bạch. “Tôi muốn xây một nơi mà mọi giao dịch đều có thể bắt đầu bằng sự tin tưởng, thay vì một sự lấp lửng - được ăn cả, ngã về không.”
Mục tiêu trong năm tới của CK là phát triển mạng lưới freelancer tại Việt Nam đủ mạnh, đủ chất lượng, để không chỉ phục vụ thị trường trong nước mà còn “xuất khẩu” được dịch vụ ra toàn cầu. Từ đó, mỗi bạn trẻ Việt, dù đang ở Lào Cai hay Cà Mau, đều có thể làm việc cho những dự án lớn nhỏ, trong nước và quốc tế, mà không cần rời khỏi quê hương mình.
“Muốn xây dựng một nền kinh tế số thật sự, thì freelancer không thể chỉ được coi là người làm thêm, làm tự do, làm công việc tay trái. Họ phải được công nhận như những chủ thể lao động chính, và phải có nền tảng hỗ trợ đủ tốt để phát triển lâu dài,” CK khẳng định.
Fastlance là nỗ lực cụ thể cho khát vọng đó. Và đó cũng là cách anh kết nối Đông Nam Á với nhau, để hợp tác cùng phát triển trên đấu trường quốc tế.