Với nhiều người, trò chơi điện tử đơn giản chỉ là một cách giải trí. Nhưng đối với Anel Ceman - cựu VP of Monetization tại Tripledot Studios, niềm vui thuở nhỏ ấy là khởi đầu của hành trình sự nghiệp trải dài hơn một thập kỷ trong ngành game toàn cầu.
Trong một tập đặc biệt của podcast Vietnam Innovators, Anel Ceman đã chia sẻ về con đường anh đi qua — từ một cậu bé mê công nghệ ở Slovenia đến chuyên gia dẫn dắt chiến lược kinh doanh cho những tựa game hàng đầu thế giới. Nhưng điều khiến cuộc trò chuyện trở nên đặc biệt hơn chính là lời mời của Google đến Anel để anh đến Việt Nam chia sẻ những gợi mở dành cho ngành game: cách các studio trẻ có thể tận dụng tiềm năng, tư duy toàn cầu và phát triển bền vững.
Khởi đầu từ sự tò mò
Hành trình đến với ngành game của Anel không theo cách chung ở những quốc gia số. Slovenia là một quốc gia nhỏ không có nền công nghiệp game phát triển — Anel Ceman bắt đầu sự nghiệp trong lĩnh vực viễn thông. Bước ngoặt đến với anh khi gia nhập Outfit7, công ty đã tạo ra tựa game My Talking Tom nổi tiếng toàn cầu. Với hàng tỷ lượt tải, chú mèo biết nói này không chỉ làm mưa làm gió trên các thiết bị di động mà còn đưa Slovenia lên bản đồ game thế giới.
Làm việc trong một môi trường trẻ trung, sáng tạo, đầy đam mê đã khiến anh nhận ra đây là con đường mình muốn đi. Công việc không còn là công việc nữa, mà trở thành một hành trình khám phá đầy cảm hứng. Sau đó, anh tiếp tục tham gia vào nhiều công ty game tại London, Cyprus và các quốc gia khác, giữ vai trò chủ chốt trong việc xây dựng chiến lược kiếm tiền cho nhiều tựa game thành công.
Vì sao lại là Việt Nam?
Từ lâu, Việt Nam đã nằm trong danh sách những điểm đến mà anh muốn ghé thăm. Nhưng chuyến đi này không chỉ để thưởng thức ẩm thực hay du lịch. Mục tiêu của Anel Ceman là tìm hiểu và kết nối với cộng đồng phát triển game đang lớn mạnh nhanh chóng tại đây.
Việt Nam hiện đang dẫn đầu thế giới về số lượt tải game di động — vượt qua cả Hoa Kỳ. Nhưng con số ấn tượng đó không phải là điều duy nhất khiến anh ngạc nhiên. Thứ anh cảm nhận rõ hơn cả chính là tinh thần học hỏi của các nhà phát triển game trẻ. Họ chăm chú lắng nghe, ghi chép tỉ mỉ, đặt câu hỏi và không ngừng tìm cách cải thiện sản phẩm.
“Điều khiến tôi ấn tượng không chỉ là năng lượng tích cực, mà còn là sự cởi mở và tinh thần chia sẻ trong cộng đồng phát triển,” anh chia sẻ trong podcast.
Tại Việt Nam, nhiều studio bắt đầu với thể loại hyper-casual — những trò chơi nhẹ nhàng, dễ chơi, phù hợp cho người dùng giải trí nhanh trong vài phút. Những game này thường miễn phí và kiếm tiền chủ yếu qua quảng cáo. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là cứ thêm quảng cáo vào là thành công.
“Nhiều studio phát triển xong game rồi mới nghĩ đến việc kiếm tiền, nhưng như vậy là quá muộn,” anh nói. “Cần phải lồng ghép trải nghiệm quảng cáo vào ngay từ lúc lên ý tưởng.”
Anh đưa ví dụ về Woodoku, một tựa game thành công của Tripledot Studios. Điểm mạnh của game này không chỉ ở lối chơi mà còn ở cách bố trí quảng cáo khéo léo, không làm gián đoạn trải nghiệm người dùng. Đó là kiểu thiết kế mà các nhà phát triển có thể học hỏi, từ cách chèn quảng cáo, thời điểm xuất hiện đến loại phần thưởng đi kèm.
Bí quyết xây dựng trò chơi bền vững
Đằng sau mỗi tựa game thành công không chỉ là ý tưởng hay đồ họa bắt mắt. Một phần cốt lõi nhưng ít được nhắc đến chính là chiến lược kiếm tiền thông minh — làm sao để trò chơi không chỉ thú vị mà còn tạo ra doanh thu đủ để phát triển lâu dài.
Chiến lược kiếm tiền không dừng lại ở việc đặt quảng cáo hay bán vật phẩm trong game. Mục tiêu là tạo ra một "vòng quay tăng trưởng" (flywheel): khi một game tạo ra doanh thu, số tiền đó có thể tái đầu tư để thu hút thêm người dùng mới. Nếu vòng quay này hoạt động hiệu quả, studio sẽ phát triển nhanh chóng.
Nhưng để làm được điều đó, mọi con số phải rõ ràng. Ở một số thể loại game, chi phí để có được một người dùng tại Mỹ có thể lên tới hơn 100 usd. Nếu người chơi đó không mang lại giá trị tương xứng, studio sẽ lỗ. Do vậy, việc hiểu rõ các chỉ số như giá trị vòng đời người dùng (LTV) hay tỷ suất hoàn vốn (ROI) là điều bắt buộc.
Theo Anel, lợi thế của các studio Việt nằm ở đội ngũ gọn nhẹ, linh hoạt và dễ thích nghi. Điều này giúp họ thử nghiệm nhanh hơn và tối ưu hiệu quả chi phí.
Hơn nữa, Anel nhấn mạnh tầm quan trọng của thử nghiệm nhiều lần. Trong ngành game, không có giáo trình hay khóa học nào dạy bạn cách vận hành một sản phẩm kiếm tiền hiệu quả. Cách duy nhất để học là bắt tay vào làm, theo dõi dữ liệu, và lặp lại quy trình.
“Hãy thử cái mới. Kiểm tra các chỉ số. Và đừng ngại thay đổi. Thị trường thay đổi từng quý. Điều đúng hôm nay có thể không còn đúng vào tháng sau,” anh chia sẻ.
Nhiều studio đánh giá thấp tầm quan trọng của việc thử nghiệm — hoặc đơn giản là không thực hiện đủ. Trong khi đó, chính những thay đổi nhỏ nhưng có cơ sở dữ liệu lại mang đến sự khác biệt lớn.
Làm game cho người dùng toàn cầu
Nhiều nhà phát triển Việt đã nhắm đến thị trường toàn cầu, nhưng vẫn còn nhiều cơ hội để nâng cao. Lời khuyên của Anel là hãy mạnh dạn tham gia các hội nghị quốc tế, chơi và phân tích các tựa game thành công trên thế giới.
Học hỏi không đồng nghĩa với sao chép. Mà là nhìn sâu vào cách họ xây dựng hệ thống, thiết kế trải nghiệm, và từ đó rút ra những điều có thể áp dụng cho studio của riêng bạn.
Ngành game Việt Nam đang trên đà phát triển mạnh mẽ. Với nguồn nhân lực trẻ, tài năng và nhiệt huyết, tương lai là rất rộng mở. Nhưng để vươn tầm quốc tế, ngoài đam mê, chúng ta còn cần chiến lược, sự kiên trì và một tinh thần học hỏi không ngừng.
Hãy thiết kế game với tư duy kiếm tiền ngay từ đầu. Hãy liên tục thử nghiệm. Xây dựng những hệ thống có thể mở rộng. Và quan trọng nhất — hãy luôn giữ cho mình sự tò mò và tinh thần khám phá.
Chỉ cần một sản phẩm thành công, một vòng quay tăng trưởng đúng hướng — một studio nhỏ cũng có thể bước ra thế giới.
Cảm ơn Google Việt Nam đã đồng hành cùng Vietnam Innovators. Việt Nam là một trong những quốc gia có nền kinh tế số phát triển nhanh nhất Đông Nam Á. Thông qua việc có mặt tại Việt Nam, Google mong muốn cung cấp một nền tảng để các doanh nghiệp quảng bá sản phẩm và dịch vụ của mình thông qua nhiều định dạng quảng cáo khác nhau, bao gồm quảng cáo trên công cụ tìm kiếm, quảng cáo hiển thị và chiến dịch mua sắm. Giờ đây, với sự hợp tác cùng Vietnam Innovators Digest, Google mang đến những phân tích chuyên sâu về toàn cảnh bức tranh kỹ thuật số của Việt Nam—bao gồm ứng dụng, trò chơi và thương mại điện tử, đồng thời giới thiệu cách các doanh nghiệp có thể đạt được tăng trưởng bền vững thông qua các giải pháp công nghệ và quảng cáo tiên tiến của Google.