Đến tháng 12 năm 2025, Hanoi Rock City (HRC) - một trong những “thánh địa âm nhạc” độc lập được yêu mến nhất tại Việt Nam dự kiến sẽ khép lại chặng đường hoạt động của mình.
Lý do được công bố là hợp đồng thuê 15 năm đã đến hồi kết. Tuy nhiên trước thời hạn này 6 tháng, công trình xây dựng bên cạnh lại bị phá dỡ, làm hư hại nghiêm trọng đến kết cấu của HRC ở mức gần như không thể phục hồi. Các buổi biểu diễn được lên kế hoạch trước đó ngay lập tức rơi vào tình thế bị hoãn hoặc hủy bỏ. Chủ địa điểm đăng tải thông báo bày tỏ chút hi vọng mong manh có thể sửa chữa để kịp tổ chức một buổi chia tay cuối cùng.
Nhưng liệu có đáng để dồn hết công sức và tài nguyên chỉ để kéo dài thêm vài tháng, rồi lại phải đập bỏ tất cả? Tận sâu từ đáy lòng, ai cũng hiểu rằng đây là dấu chấm hết. Dù đã lường trước, nhưng cú sốc ập đến bất ngờ này khiến ai nấy cũng xót xa.
Chỉ mới gắn bó với Việt Nam 8 năm, tôi không dám khẳng định là mình thấu hiểu hết tầm ảnh hưởng của HRC đối với người Việt. Nhưng với 30 năm trong ngành công nghiệp âm nhạc, tôi có một góc nhìn khác về sự kiện này. Vừa buồn, vừa giận.
Hanoi Rock City (HRC) được thành lập bởi một nhóm bạn trẻ chơi với nhau khi đang học tại Anh và mang theo khát vọng tái hiện tinh thần âm nhạc xứ sương mù giữa lòng Hà Nội. Vượt qua vô số trở ngại, giấc mơ ấy cuối cùng cũng thành hiện thực. 15 năm qua, HRC đã nuôi dưỡng một thế hệ nghệ sĩ mà nếu không xuất hiện ở nơi đây, có lẽ sẽ không ai biết đến tên của họ.
Tôi chưa bao giờ xem HRC như một sân khấu biểu diễn. Trong mắt tôi, nó là một lò ấp văn hóa hiếm hoi nơi những nghệ sĩ độc lập được trình diễn, được cộng đồng đón nhận, và được quyền thử nghiệm theo cách riêng của mình.
Việc mất đi HRC không đơn thuần là chuyện cảm xúc. Nó phản ánh một xu hướng đang gây lo ngại trên phạm vi toàn cầu. Ở bất kỳ nơi đâu, hệ sinh thái âm nhạc cũng khởi nguồn từ những không gian nhỏ như thế này. Nếu không có The Cavern Club, đã chẳng có Beatles. Nếu không có 100 Club hay CBGB, punk sẽ chẳng bao giờ trỗi dậy. Chính những nơi như thế này là chốn nghệ sĩ rèn nghề, là cái nôi khai sinh những thể loại âm nhạc mới và là nơi cộng đồng được hình thành và lớn mạnh.
Việt Nam cũng không ngoại lệ. Khi ngành công nghiệp âm nhạc đại chúng ngày càng bị cuốn theo xu hướng người nổi tiếng, những hình ảnh hào nhoáng và sự kiện hoành tráng, HRC âm thầm tạo ra một thế giới khác, một thế giới chân thật và mộc mạc hơn. Ở đó, các nghệ sĩ indie viết nhạc của mình, chơi đàn của mình, tự tổ chức show diễn của mình. Họ từ chối ánh đèn hào nhoáng của V-Pop hiện đại để sống với thứ cảm xúc thô mộc, thật lòng. HRC là thế giới của họ.
Những nghệ sĩ như Ngọt, Thái Vũ, Vũ Thanh Vân đều trưởng thành từ hệ sinh thái này. Cả những ban nhạc miền Nam như Cá Hồi Hoang, Chillies – những người tìm thấy ở HRC không chỉ là sân khấu biểu diễn, mà còn là sự công nhận dành cho đam mê. Họ, theo một cách nào đó, mới là những người tiếp nối tinh thần của Trịnh Công Sơn hơn nhiều ngôi sao giải trí ngày nay.
Đáng tiếc thay, những không gian như HRC đang dần vắng mặt. Lý do đơn giản nằm ở một chữ “tiền”. Các chủ đất dễ kiếm lời hơn từ trung tâm thương mại, bãi đỗ xe hay những tòa nhà cao tầng. Thiếu hỗ trợ từ chính phủ hay các nhà bảo trợ văn hóa, những nơi như HRC không có cửa sống sót. Và dù ngoài kia có bao người lên tiếng ủng hộ “người trẻ” hay “nghệ thuật”, thì sau cùng lợi nhuận vẫn là ưu tiên hàng đầu. Văn hóa bị biến thành công cụ thương mại, thay vì là giá trị cần nuôi dưỡng. Chủ đất nơi HRC tọa lạc thậm chí còn không có cơ hội nói lời chia tay đàng hoàng sau ngần ấy năm gắn bó.
Điều mà âm nhạc Việt Nam thật sự cần (và bất cứ ngành âm nhạc nào cũng cần) là sự xuất hiện của nhiều HRC hơn nữa. Một không gian nhỏ ấm cúng, giá cả phải chăng, do nghệ sĩ dẫn dắt và là bàn đạp cho nghệ thuật sáng tạo. Những không gian như vậy không chỉ quan trọng với các nghệ sĩ biểu diễn tại đó mà còn là mạch sống cho toàn bộ nền văn hóa nói chung. Chúng tạo điều kiện để những người trẻ dám thử, dám sai và dám tìm ra tiếng nói riêng của mình. Chúng là nơi nuôi dưỡng tinh thần cộng tác, sự thử nghiệm và kết nối cộng đồng. Và hãy ngẫm lại xem, tất cả những nơi như vậy thường được duy trì bằng ngân sách vô cùng eo hẹp.
Từ lâu, người ta vẫn nhìn bản đồ âm nhạc Việt Nam với hai thái cực: Hà Nội là trung tâm nghệ thuật, còn Sài Gòn là đầu tàu thương mại. Chính HRC đã giúp làm mờ đi ranh giới đó. HRC đã thực sự trở thành nhịp cầu, đưa âm thanh vượt khỏi mọi ranh giới thể loại và đưa những tâm hồn yêu nghệ thuật đến gần nhau hơn. 15 năm và HRC đã nuôi dưỡng những thế hệ nghệ sĩ lớn lên như thế.
Mọi hy vọng giờ đây đặt lên vai thế hệ kế tiếp. Nhưng những người lãnh đạo có tầm nhìn như Võ Đức Anh - một trong những thành viên sáng lập của HRC - những người vừa đi làm toàn thời gian, vừa nuôi gia đình, vừa gồng gánh không gian văn hoá này thật sự rất hiếm. Và giờ, họ đã mệt. Mệt là phải thôi.
Câu hỏi đặt ra là: liệu ai sẽ là người thừa hưởng và kế bước? Đội ngũ kế cận của HRC có sức trẻ, đầy khát khao nhưng kinh nghiệm vẫn chưa đủ độ chín. Họ chưa thể gồng gánh bài toán tài chính nặng nề mà một không gian văn hóa như HRC đòi hỏi. Đáng buồn thay, sự thật hiện tại là vẫn chưa có ai làm được.
Nếu có một bài học đúc kết lại từ câu chuyện HRC, thì đó là: mọi phong trào âm nhạc dù vĩ đại đến mấy đều bắt đầu từ những điều nhỏ bé nhất. Và khi chúng ta đánh mất những điều nhỏ bé ấy, ta cũng đang đánh cược cả tương lai.
Tôi muốn kết lại bài viết này bằng một chút hy vọng. Gửi đến thế hệ kế tiếp: Hãy xây dựng hoặc tìm lấy không gian của riêng mình. Không chỉ là một cuộc cách mạng âm nhạc, “Rock n roll” còn là tiếng nói của tuổi trẻ.
Và cuối cùng, gửi đến thế hệ của tôi: Đã đến lúc chúng ta cần thức tỉnh. Chúng ta có thể không giết con ngỗng đẻ trứng vàng, nhưng chắc chắn chúng ta đang "bỏ đói" nó.