Như xương rồng - loài cây trưởng thành trong môi trường khắc nghiệt, tích tụ đủ nắng gió, khô hạn để cuối cùng bung nở những bông hoa mềm mại giữa sa mạc khô cằn, con người cũng vậy. Những thương tổn bất chợt xuất hiện trong đời như những cơn bão ngoài dự tính, đôi lúc làm chao đảo “đứa trẻ bên trong”, trước khi ta vá lại vết nứt và trở thành phiên bản mạnh mẽ hơn của chính mình.
“Vết nứt” có thể là việc rời xa ai đó, kết thúc một thói quen, thất bại, hoặc đôi khi là một ngày đẹp trời, ta nhận được từ cơ thể một “tín hiệu” không mong muốn. Đứng trước những thông điệp ấy, có người chọn buông bỏ. Có người chọn kháng thương - học cách “tăng đề kháng” trước nỗi đau để thương lấy chính mình. Như cách mà Hari Won đã làm, khi đối diện với căn bệnh Ung thư cổ tử cung vào năm cô 27 tuổi.
Chúng ta đã biết về Hari Won qua nhiều danh xưng: một người Hàn lập nghiệp nơi đất khách, một nghệ sĩ đa năng, vợ của một MC nổi tiếng. Vậy đã mấy ai biết về những lớp màu trầm khuất đằng sau nụ cười và những lần xuất hiện trước ống kính của cô?
Mảng trắng: “Ổn định” từng là hai từ xa xỉ
49 lần chuyển nhà, hơn 10 lần chuyển trường, tuổi thơ của Hari Won là những tháng ngày không biết đến khái niệm “gắn bó” hay “ổn định”. Tất cả đều là tạm bợ.
20 tuổi, cô bước chân vào con đường nghệ thuật với mong muốn đổi đời, thoát nghèo. Cũng như bao người trẻ khác, Hari giữ một niềm tin tinh khôi: nếu mình đủ nỗ lực, cuộc đời sẽ tự tìm cách rẽ lối. Nhưng tiếc rằng, không phải “kẻ mộng mơ” nào cũng được “bật đèn xanh” từ những lần thử đầu tiên. Có những người phải đứng chờ rất lâu ở ngã tư, bối rối giữa những lần tiến - lùi. Hari Won cũng thế.
Là một người phụ nữ, cô cũng có khát khao làm mẹ. Từ thời thiếu nữ, cô luôn tưởng tượng mình sẽ là một người mẹ hạnh phúc, tự tay chăm sóc những đứa con, nhìn chúng lớn lên mỗi ngày. Tình yêu đó đã nuôi dưỡng động lực để Hari luôn chú ý tới sức khỏe của bản thân, đặc biệt là sức khỏe sinh sản.
Vệt đen: Khi “bóng tối” bất ngờ ập đến
27 tuổi, bị chẩn đoán Ung thư cổ tử cung là một cú sốc không dễ dàng chấp nhận với một người ấp ủ mong mỏi làm mẹ mãnh liệt như cô. Hari Won luôn tin mình sống lành mạnh thì không thể bị bệnh. Cô không uống rượu, không hút thuốc, càng không “làm bậy” như một số định kiến áp đặt lên căn bệnh này. Từng nhiều lần, Hari cố bấu víu vào hy vọng kết quả là sai, thậm chí dẫn mẹ đi cùng trong những lần tái khám để chứng minh sự trong sạch. “Cuối cùng, mình vẫn phải chấp nhận sự thật là mình bị bệnh thôi” - Hari nghẹn ngào.
Hai lần phẫu thuật liên tiếp là hai lần Hari phải sống cùng những cảm xúc khó tả: lạnh buốt, cô đơn và mặc cảm bủa vây. Những dư âm ấy không chỉ tồn tại trong khoảnh khắc nằm trên bàn mổ, mà còn kéo dài mãi về sau, âm ỉ như một vết thương chưa lành hẳn trong ký ức và cả tâm hồn. “Cổ tử cung đã rất ngắn, khả năng làm mẹ bị đe dọa. Mọi dự định tương lai với tôi lúc đó bỗng trở nên vô nghĩa” - cô chia sẻ.
Điều này cho thấy, trên thực tế, dù sống lành mạnh đến đâu, nguy cơ vẫn luôn tồn tại. Thống kê y khoa chứng minh, xác suất trung bình nhiễm HPV ít nhất một lần trong đời khi đã từng có quan hệ khác giới là 85% ở nữ giới và 91% ở nam giới (1). Gần như tất cả các trường hợp Ung thư cổ tử cung đều do HPV gây ra (2). Ở Việt Nam, có khoảng gần 4.200 ca mắc mới và có hơn 2.400 ca tử vong vì căn bệnh này, tính đến năm 2018 (3).
Ánh đỏ pha tím: Hành trình từ chấp nhận đến kháng thương
Đến tận giờ phút khi chia sẻ những lời này, Hari Won thừa nhận khả năng làm mẹ của cô vẫn còn là điều bỏ ngỏ. Đôi khi, nhìn thấy hình ảnh những đứa trẻ chơi đùa, cô vẫn có những suy nghĩ vu vơ thoáng qua đầu. Nhưng rồi, cô học cách chấp nhận ranh giới mong manh giữa việc “muốn có” và việc tạo hóa có “muốn ban tặng” cho mình hay không.
May mắn thay, trên hành trình ấy, Hari không đơn độc. Cô có bố mẹ luôn sẵn sàng lắng nghe và đồng hành cùng con. Quan trọng hơn, cô có một người chồng luôn âm thầm đứng phía sau ủng hộ mọi quyết định, là người đã vẽ thêm những gam màu tươi sáng cho bức tranh cuộc đời Hari sau những mảng màu xám tối từng phủ lên trước đó.
Sau tất cả, Hari Won chọn sống cho mình nhiều hơn. Cái tôi bật lên mạnh mẽ hơn, thay vì sống chỉ để làm hài lòng người khác. Nếu trước kia, cuộc sống của cô bị “giam giữ” trong hai màu trắng – đen, thì giờ đây là một bảng màu đa sắc được tô vẽ bằng những trải nghiệm: tự do hơn, cởi mở hơn, không còn tự nhốt bản thân vào những khuôn mẫu chật hẹp.
Hari Won muốn nhắn gửi đến tất cả phụ nữ: những định kiến như “HPV chỉ có ở nam giới”, “mắc bệnh vì sống bậy, con gái hư hỏng mới bị”, hay “lớn rồi, phòng ngừa làm gì?” - tất cả đều là hiểu lầm nguy hiểm. “Nếu được quay lại vào thời điểm đó trong quá khứ, tôi sẽ chọn dự phòng HPV sớm hơn” Hari Won bày tỏ.
Nền xanh: Hạnh phúc ở hiện tại
Từ hành trình kháng thương của mình, Hari Won đã đúc kết thành ba bài học lớn:
1. Không thể phán xét một ai đó vì căn bệnh mà họ đang mang
Người bên ngoài có thể vẽ ra hàng nghìn câu chuyện tiêu cực về cuộc đời ai đó chỉ vì căn bệnh mà họ đang mang. Nhưng sự thật là: chúng ta không phải người trong cuộc để hiểu tường tận nỗi thống khổ mà người khác đang chịu đựng, nếu không thực sự bước vào vị trí của họ.
2. Sống vì mình nhiều hơn
Đừng đặt cuộc đời mình trên kỳ vọng của bất kỳ ai. Hãy làm những gì tốt nhất để vun đắp cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần của mình.
3. Chủ động dự phòng HPV và các bệnh lý liên quan cho nữ giới
Đừng đợi đến khi bệnh gõ cửa mới bắt đầu quan tâm. Theo Quyết định Ban hành tài liệu chuyên môn “Hướng dẫn dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung” từ Bộ Y tế vào năm 2024 (4), để dự phòng HPV và các bệnh lý liên quan cho nữ giới, cần:
- Thay đổi hành vi, lối sống: không hút thuốc, tăng cường vận động thể lực, dinh dưỡng hợp lý.
- Quan hệ tình dục an toàn, lành mạnh.
- Tiêm vắc xin phòng HPV tại các cơ sở y tế.
- Tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ, từ 21–65 tuổi theo hướng dẫn của chuyên gia y tế.
- Thăm khám chuyên gia y tế để phát hiện các trường hợp ung thư xâm lấn ở giai đoạn sớm và có hướng xử trí phù hợp.
Tính đến năm 2022, Ung thư cổ tử cung là nguyên nhân gây ung thư và tử vong do ung thư đứng thứ tư ở phụ nữ, với khoảng 660.000 ca mới và khoảng 350.000 ca tử vong trên toàn thế giới (5). Những con số biết nói này không chỉ là dữ liệu thống kê, chúng là lời cảnh tỉnh lạnh lùng để chúng ta biết rằng: Ung thư cổ tử cung không còn là câu chuyện xa vời nữa.
Giá như ai cũng hiểu, hạnh phúc không nằm ở những điều to tát như tiền bạc, vật chất. Chúng nằm ở những điều bình dị, tưởng chừng hiển nhiên vẫn luôn ở cạnh ta. Chỉ khi đánh mất, ta mới giật mình tiếc nuối. Nhưng nếu còn kịp, hãy trân trọng ngay từ hôm nay.
Nguồn tham khảo:
- Chesson, H. W., Dunne, E. F., Hariri, S., & Markowitz, L. E. (2014). The estimated lifetime probability of acquiring human papillomavirus in the United States. Sexually Transmitted Diseases, 41(11), 660–664. https://doi.org/10.1097/olq.0000000000000193
- World Health Organization: WHO & World Health Organization: WHO. (2024, March 5). Human papillomavirus and cancer.
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer
- Nguyên nhân và triệu chứng của ung thư cổ tử cung - Chương trình mục tiêu quốc gia - Cổng thông tin Bộ Y tế. (2020). https://moh.gov.vn/chuong-trinh-muc-tieu-quoc-gia/-/asset_publisher/7ng11fEWgASC/content/nguyen-nhan-va-trieu-chung-cua-ung-thu-co-tu-cu-1
- “Hướng dẫn dự phòng và kiểm soát ung thư cổ tử cung”, Số 3792 /QĐ-BYT
- World Health Organization: WHO. (2024, March 5). Cervical cancer. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cervical-cancer
Tìm hiểu thêm về các biện pháp dự phòng bệnh lý và ung thư do HPV, bao gồm vắc xin/tiêm phòng, lối sống an toàn, lành mạnh và tầm soát ung thư cổ tử cung tại: https://hpv.vn/dia-diem-tu-van.
Nội dung này được phối hợp biên soạn bởi Hội Y học Dự phòng Việt Nam và MSD, kiểm nhận bởi Hội Y học Dự phòng Việt Nam và MSD tài trợ cho mục tiêu giáo dục.