Chỉ một thoáng bắt gặp cờ đỏ và sao vàng năm cánh ngay ngắn nằm giữa, người ta lập tức nghĩ đến Việt Nam. Lá cờ ấy gói trọn lịch sử đấu tranh, khát vọng độc lập và niềm tin tương lai tự do, hạnh phúc. Cứ mỗi dịp lễ, tết, hình ảnh ấy lại trở thành một “chiến dịch truyền thông” tự nhiên, lan tỏa, khi cả đất nước cùng khoác lên sắc đỏ tự hào.
Bên cạnh cờ đỏ sao vàng, cờ Đảng và cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam cũng thường xuất hiện trong các dịp lễ lớn như A50, A80. Mỗi lá cờ là một dấu mốc lịch sử, cùng nhau tạo nên “bộ nhận diện” độc đáo của dân tộc, góp phần bồi đắp thương hiệu quốc gia Việt Nam: bền bỉ, kiêu hãnh và giàu sức sống.
Cờ đỏ búa liềm
Cờ Đảng có tuổi đời lớn hơn cờ đỏ sao vàng một thập kỷ. Vì ở Việt Nam, ngay sau ngày thành lập Đảng (3/2/1930), lá cờ đỏ búa liềm đã xuất hiện trong phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh năm 1930-1931.
Cờ Đảng là lá cờ có nền màu đỏ, hình búa liềm màu vàng tươi như cờ Tổ quốc. Biểu tượng búa liềm xuất hiện trong thời kỳ của Cách mạng tháng Mười Nga 1917, là biểu tượng thể hiện sự liên minh giữa hai giai cấp: công nhân (búa) và nông dân (liềm). Vì có tên gọi là cờ Đảng, nên mỗi Đảng đều có một lá cờ riêng. Tuy nhiên không phải Đảng nào cũng có cờ.
Nếu để ý đến cờ Đảng của nhiều quốc gia, bạn sẽ thấy một điểm chung khá thú vị: phần lớn đều dùng hình búa - liềm đặt chéo nhau, một biểu tượng quen thuộc của phong trào cộng sản quốc tế. Tuy nhiên, cờ Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn có nét đặc trưng riêng biệt với thiết kế búa và liềm đặt vuông góc, ngay ngắn ở chính giữa lá cờ, được vẽ với những đường nét gọn gàng, dứt khoát, tạo cảm giác cân đối cho tổng thể.
Không giống như cờ Tổ quốc, cờ Đảng không bắt buộc treo tại nhà riêng, căn hộ hay nơi làm việc trong các dịp lễ lớn, nên bạn sẽ thấy cờ Đảng không xuất hiện phổ biến ở nơi công cộng. Tuy vậy, việc trưng bày cờ Đảng là hoàn toàn được phép, bạn chỉ cần đảm bảo sự trang trọng và tuân thủ quy tắc: treo sát cùng với cờ Tổ quốc khi trang trí khánh tiết, cờ Đảng ở bên trái, cờ Tổ quốc bên phải nhìn từ dưới lên hoặc nhìn từ ngoài vào.
Một lưu ý: cờ Đảng Cộng sản Việt Nam sử dụng nền màu đỏ tươi và biểu tượng búa - liềm màu vàng tươi tương tự như cờ đỏ sao vàng, đặc biệt, biểu tượng búa - liềm không có điểm giao nhau giữa 2 nét vẽ búa và liềm.
Cờ Tổ quốc - cờ đỏ sao vàng
Chẳng cần đợi đến lễ, tết để thấy nhà nhà rục rịch treo cờ đỏ sao vàng, vì mỗi lần người Việt đi ra quốc tế, dù là cá nhân hay tập thể, bạn cũng sẽ thấy hình ảnh lá cờ phấp phới tung bay.
Cờ đỏ sao vàng “ra mắt” nhân dân vào năm 1940 trong cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ và 5 năm sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chọn đây là Quốc kỳ Việt Nam. Từ đó đến nay, lá cờ Tổ quốc đã tròn 85 năm tuổi. Một lá cờ có nền màu đỏ tươi, ở giữa có ngôi sao năm cánh màu vàng tươi, trong đó, màu đỏ tượng trưng cho máu đỏ, ý chí, tinh thần hy sinh chiến đấu của nhân dân; còn sao vàng năm cánh tượng trưng cho “ánh sáng của vai trò lãnh đạo cách mạng”, màu da và sự đoàn kết của năm tầng lớp: sĩ, nông, công, thương, binh.
Nếu có dịp xem qua những tác phẩm có hình ảnh lá cờ từ năm 1945 đến trước năm 1956, bạn sẽ thấy ngôi sao năm cánh có phần mũm mĩm, vì ngày ấy, không có quy định cụ thể về thiết kế ngôi sao. Chỉ sau năm 1956, khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Điều lệ số 974-TTg ngày 21/7/1956 về việc sử dụng Quốc kỳ, tạo hình ngôi sao mới được quy định là “đường thẳng, không phình ở giữa, cánh sao không bầu”.
Có lẽ không sai khi nói rằng người Việt yêu lá cờ đỏ sao vàng đến lạ, yêu đến nỗi mang thiết kế này in lên hầu hết những món đồ thuộc sở hữu cá nhân, như áo thun, kẹp tóc, hay nón lá, móc khóa, điều mà ít người ở quốc gia khác có thể hào hứng làm được, thậm chí còn biến đó thành “trend”. Người trẻ không ngần ngại mang biểu tượng Tổ quốc đi khắp năm châu bốn bể. Họ chỉ đợi đến dịp lễ để tự hào mang cả bộ nhận diện cờ đỏ sao vàng xuống phố vui chung niềm vui của cả đất nước.
Chẳng ở đâu xa, sau xu hướng “biến mỗi mái nhà, cánh cửa thành lá cờ Tổ quốc” vào cuối năm ngoái, giờ đây, đi trên từng con phố vào sáng sớm tinh mơ khi hàng quán chưa mở, hay dạo một vòng buổi đêm khi phố đã lên đèn, bạn sẽ bắt gặp những ngôi nhà với cánh cửa được in rõ cờ đỏ sao vàng, to, trang trọng và đầy tự hào. Trên phố, không khó để bạn bắt gặp những chiếc ô tô khoác lên mình lá cờ trên nắp capo, cánh cửa, còn người đi bộ thì rực rỡ với sticker dán má và những lá cờ nhỏ trong tay. Và mới đây, trong những “concert quốc gia” sôi động, khăn quàng đỏ với sao vàng rực rỡ đã trở thành điểm nhấn trên vai rất nhiều bạn trẻ, như một cách mà họ hòa nhịp cùng không khí tự hào chung.
Cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam
Nếu đi dạo một vòng TP. HCM vào dịp lễ 30/4, bạn vẫn sẽ thấy những lá cờ nửa đỏ, nửa xanh, ở giữa là ngôi sao vàng năm cánh. Dù bây giờ, lá cờ này không còn được sử dụng rộng rãi, nhưng đây vẫn là một niềm tự hào của cả dân tộc Việt Nam.
50 năm trước, đúng 11h30 ngày 30/4/1975, lá cờ này đã phấp phới tung bay trên nóc Dinh Độc Lập. Hai màu đỏ và xanh, màu đỏ tượng trưng cho miền Bắc đã độc lập, và màu xanh tượng trưng cho miền Nam vẫn đang đấu tranh giành độc lập. Màu xanh của lá cờ là màu của hy vọng, khát khao hòa bình và độc lập, tự do.
Lá cờ được thiết kế bởi kiến trúc sư Huỳnh Tấn Phát và được đưa vào sử dụng ngay sau thời điểm Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam thành lập vào năm 1960. Suốt 15 năm, lá cờ đỏ xanh sao vàng ấy đã tung bay trên những căn nhà mái lá của căn cứ Trung ương Cục miền Nam, trở thành lời hiệu triệu, quy tụ sức mạnh của quần chúng Nhân dân.
Sau ngày thống nhất 30/4/1975, Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam được hợp nhất với Chính phủ Cách mạng lâm thời. Và rồi lá cờ với một nửa xanh màu trời đã hoàn tất nhiệm vụ, chỉ còn xuất hiện trong một số sự kiện mang tính kỷ niệm.
Nhưng trong ký ức lịch sử, lá cờ ấy vẫn có một vị trí không thể thay thế, được các cựu chiến binh nâng niu như một phần hành trang của tuổi trẻ chiến đấu, được thế hệ trẻ yêu sử trân trọng. Vào mỗi tháng Tư, người ta vẫn thấy những lá cờ này sánh vai cùng cờ đỏ sao vàng và cờ Đảng, như một biểu tượng song hành, nhắc nhớ về khát vọng độc lập, tự do và sự hòa hợp dân tộc.
Từ cờ Tổ quốc đến cờ Đảng và cờ Mặt trận, mỗi lá cờ đều mang một vai trò trong hành trình dựng nước và giữ nước. Nhưng khi đứng cạnh nhau, tất cả cùng hòa vào sắc đỏ sao vàng – biểu tượng chung của dân tộc hôm nay. Đó không chỉ là ký ức lịch sử, mà còn là một thương hiệu sống động, tiếp tục lan tỏa niềm tự hào Việt Nam trong từng dịp lễ, trong từng khoảnh khắc mà lá cờ được giương cao trước gió.
Khi thực hiện bài viết này, tôi lại nhớ đến một nhận định của phóng viên người Anh. Ông cho rằng: người Việt không quá hâm mộ bóng đá, mà thực ra họ hâm mộ lá cờ Tổ quốc. Bóng đá hay những sự kiện lễ như A50 và A80 chỉ là những cái cớ tuyệt vời để hàng triệu người cùng khoác cờ lên vai, vẽ ngôi sao lên gò má, hay đeo trên ngực trái. Trong khoảnh khắc ấy, người người hòa làm một – như bọc trăm trứng của mẹ Âu Cơ – không còn phân biệt vùng miền, tuổi tác hay giai tầng, mà chỉ còn chung niềm tự hào được là người Việt Nam.
Trân trọng cảm ơn Thạc sĩ Nguyễn Thành Long, Giảng viên chính khoa Lịch Sử Đảng, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã đồng hành, cố vấn chuyên môn cho loạt bài trong chuyên đề tháng Thương Hiệu Quốc Gia của Vietcetera.