Ngành công nghiệp game thế giới chưa bao giờ vừa khốc liệt vừa sáng tạo đến thế. Theo Newzoo, doanh thu thị trường game năm 2024 đạt 187,7 tỷ USD. Con số phản ánh cả tiềm năng lẫn áp lực khổng lồ. Giờ đây, các nhà phát triển không chỉ cạnh tranh bằng gameplay (tạm dịch: cơ chế chơi) mà còn bằng nghệ thuật: từ thiết kế nhân vật, thế giới nhập vai cho đến sự hài hòa tinh tế giữa màu sắc, âm thanh và chuyển động – những yếu tố khiến người chơi ở lại lâu dài với tựa game.
Giữa bức tranh cạnh tranh khốc liệt ấy, Tamir Nadav – Giám đốc Sáng tạo & Nghệ thuật tại Kokku, một trong những studio game hàng đầu Mỹ Latinh – đã trò chuyện cùng Vietnam Innovators, chia sẻ góc nhìn về cách nghệ thuật đang tái định hình tương lai ngành game, và vì sao Việt Nam sở hữu cơ hội để vươn lên như một “tay chơi” tầm cỡ trong thế giới giải trí tương tác.
Hơn cả đồ họa đẹp, nghệ thuật là yếu tố giữ chân người chơi
Theo Tamir Nadav, hình ảnh trong game không chỉ để làm đẹp. Ông gọi đó là “yếu tố then chốt giúp người chơi ở lại lâu dài”. Sự khác biệt nằm ở chi tiết: gam màu có đồng bộ không, môi trường có nhất quán không, nhân vật có thể hiện được cá tính qua từng chuyển động không.
“Không quan trọng game thuộc thể loại nào – pixel art, indie hay bom tấn AAA. Nếu thế giới trong game đủ mạch lạc và dễ tiếp cận, người chơi sẽ quay lại hết lần này đến lần khác,” Nadav nói. Với ông, nghệ thuật không phải phần trang trí, mà chính là nền tảng biến gameplay vui thành trải nghiệm bền lâu.
Ông lấy ví dụ từ phim hoạt hình: ở Disney hay Pixar, mọi chi tiết đều có mục đích. Đường cong của nhân vật hay góc cạnh của đồ vật đều góp phần kể chuyện, khơi gợi cảm xúc. Game cũng cần đạt được sức nặng đó thông qua thiết kế hình ảnh và âm thanh.
Sai lầm phổ biến mà Nadav thường thấy là hai cực đối lập: một bên tin rằng nghệ thuật phải càng chi tiết, càng “realistic” càng tốt; bên kia lại cho rằng chỉ cần gameplay cuốn hút là đủ, đồ họa không quan trọng.
“Thực tế nằm ở khoảng giữa,” Nadav nhấn mạnh. Nghệ thuật phải đồng bộ với gameplay, nền tảng và đối tượng khán giả. Với game mobile chẳng hạn, màu pastel sáng và hoạt ảnh vui nhộn là điều tối quan trọng. Ngược lại, gam màu tối, nặng nề có thể khiến game thủ mất hứng nếu không đúng tệp người chơi.
Sự đồng bộ này còn mở rộng sang âm thanh và animation – những khía cạnh dễ bị bỏ qua. Nadav chỉ ra cách Marvel dùng hiệu ứng âm thanh tinh tế để củng cố tính cách nhân vật. Theo ông, những chi tiết tưởng nhỏ đó lại quyết định sự mạch lạc và cảm xúc mà một tựa game mang lại.
AI vẫn không thể thay thế giá trị của “ngữ cảnh”
Sự trỗi dậy của AI trong ngành sáng tạo khiến nhiều người lo ngại. Nhưng với Tamir Nadav, thái độ của ông khá thận trọng. Ông không tin AI có thể thay thế con người, ít nhất là ở những khía cạnh cốt lõi nhất. “AI chỉ là công cụ, và công cụ thì cần có người điều khiển,” Nadav nói.
Không ít studio đã vội vàng áp dụng AI, rồi sau đó phải thuê lại nghệ sĩ để sửa những lỗi mà máy móc bỏ sót. Theo Nadav, vấn đề không chỉ là đạo đức hay tính nguyên bản, mà quan trọng hơn là “ngữ cảnh”, điều mà AI vẫn chưa thể hiểu.
“Cho đến khi AI chứng minh được rằng nó thật sự nắm bắt được ngữ cảnh, tôi không sợ nó sẽ thay thế chúng ta,” ông chia sẻ.
Trong thiết kế game, ngữ cảnh là tất cả: vì sao nhân vật lại có ngoại hình hay cách di chuyển như vậy, vì sao màu sắc thay đổi giữa các màn, hay tại sao một hiệu ứng âm thanh phải xuất hiện đúng khoảnh khắc đó. Những lựa chọn này không hề ngẫu nhiên, chúng được dệt nên để dẫn dắt hành trình cảm xúc của người chơi.
Nếu thiếu đi sự nhạy bén về ngữ cảnh của con người, những “sáng tạo” tạo bởi AI dễ trở nên rỗng tuếch. Một quả cầu lửa có thể trông “chuẩn kỹ thuật”, nhưng nếu không phản ánh tính cách nhân vật hay bầu không khí câu chuyện, người chơi sẽ cảm thấy lệch lạc kể cả khi họ không nói ra được. Và khi sự kết nối cảm xúc bị mất, game cũng mất đi sức hút.
Chính vì vậy, Nadav tin rằng tuy AI có thể đem lại hiệu suất cao, sáng tạo của con người vẫn không thể thay thế. Game thủ không chỉ cần đồ họa mượt mà; họ tìm kiếm trải nghiệm liền mạch, chân thực và đầy sức sống.
“Rồi cũng tìm được cách” – DNA của ngành game Việt
Đã nhiều năm gắn bó cùng cộng đồng làm game tại Việt Nam, Tamir Nadav tỏ ra rất lạc quan về tiềm năng của thị trường này. Điều khiến ông ấn tượng không chỉ là kỹ năng kỹ thuật, mà còn là niềm đam mê giải quyết vấn đề.
“Ở Việt Nam, luôn có một tinh thần ‘rồi cũng tìm được cách’. Người Việt thích thử, thích ráp mọi thứ lại, và tìm cách tạo ra sản phẩm tốt,” ông nhận xét. Điều này trái ngược với Mỹ, nơi ngành game vận hành theo quy trình chặt chẽ, dựa trên ngân sách hàng tỷ đô, nghiên cứu thị trường chi tiết và dây chuyền sản xuất chuẩn hóa. Chính sự khuôn mẫu đó đôi khi lại hạn chế tính thử nghiệm.
Trong khi đó, cả Việt Nam và Brazil vẫn đang tự viết “luật chơi” cho riêng mình. Không bị gò bó bởi những định nghĩa cứng nhắc về “một game chất lượng phải như thế nào”, các nhà phát triển có không gian để thử nghiệm cơ chế lạ, phong cách nghệ thuật mới, hay mô hình kinh doanh khác biệt. Với Nadav, sự vắng bóng của những “luật bất thành văn” này lại là lợi thế, vì nó mở đường cho những ý tưởng mà ở thị trường công thức hơn khó có thể sống sót.
Flappy Bird là ví dụ điển hình. Do Nguyễn Hà Đông – một lập trình viên ở Hà Nội – tạo ra năm 2013, Flappy Bird trở thành hiện tượng toàn cầu dù gameplay cực kỳ đơn giản: chỉ cần chạm để giữ chú chim pixel bay. Thành công ấy không đến từ những dây chuyền sản xuất được tính toán kỹ lưỡng, mà từ tinh thần thử nghiệm, trực giác và sự dám phớt lờ “công thức” để làm nên một game ăn khách.
Brazil cũng có câu chuyện riêng. Kokku – nơi Nadav đang dẫn dắt mảng nghệ thuật – đã trở thành đối tác toàn cầu của nhiều studio AAA và nền tảng như Roblox, chứng minh rằng tài năng Mỹ Latinh có thể cạnh tranh ở đẳng cấp cao nhất. Nhiều studio indie Brazil còn mạnh dạn khai thác văn hóa bản địa, pha trộn truyện ngụ ngôn và thẩm mỹ đương đại, tạo nên cách kể chuyện hiếm thấy ở thị trường game chính thống.
Nadav tin rằng trong 5–10 năm tới, chính những studio ở Việt Nam hoặc Brazil có thể tạo ra thể loại hoặc hệ thống hoàn toàn mới, đủ sức tái định hình ngành game toàn cầu, giống như cách mô hình free-to-play từng xuất hiện từ bên ngoài “làng AAA”.
“Sẽ có ai đó làm nên điều tuyệt vời, rồi người khác sẽ tiếp tục phát triển dựa trên nó. Đó chính là cách đổi mới ra đời,” ông nói.
Cả hai quốc gia đều đang bước vào một “thời kỳ phục hưng sáng tạo”, khiến khả năng hợp tác xuyên biên giới ngày càng lớn. Nếu sự linh hoạt, tháo vát của studio Việt Nam kết hợp với quy mô và sự đa dạng đang nở rộ tại Brazil, Nadav tin rằng hai thị trường mới nổi này hoàn toàn có thể thách thức các trung tâm truyền thống và tác động đến ngành game toàn cầu theo những cách bất ngờ.
Thiết kế niềm vui trong một thế giới phức tạp
Với Tamir Nadav, phần thưởng lớn nhất của công việc lại rất đơn giản: mang đến niềm vui cho người chơi. Dù là một game giải đố nhỏ trên di động hay bom tấn AAA, ông luôn xem mỗi dự án là cơ hội để “bơm” chút hạnh phúc vào một thế giới nhiều biến động.
“Khi hàng triệu người chơi một tựa game tôi tham gia phát triển và để lại những đánh giá tích cực, đó chính là niềm vui nhỏ mà tôi có thể gửi ra ngoài kia,” ông chia sẻ. Đó không chỉ là triết lý nghề nghiệp dựa trên chuyên môn thiết kế, mà còn là niềm tin cá nhân sâu sắc vào giá trị xã hội của sáng tạo.
Trong bối cảnh kinh tế số Việt Nam tăng trưởng nhanh bậc nhất Đông Nam Á, cơ hội dành cho các nhà phát triển trong nước là rất lớn. Thông điệp của Nadav gửi đến họ cũng rõ ràng: hãy tận dụng sự linh hoạt, chăm chút cho từng chi tiết nghệ thuật, và đừng ngại đổi mới.
Nếu Flappy Bird từng chứng minh rằng một thử nghiệm nhỏ từ Hà Nội cũng có thể khiến cả thế giới chú ý, thì bước đột phá tiếp theo hoàn toàn có thể còn lớn hơn – được tạo ra từ một studio Việt Nam hay Brazil dám “xé rào” khỏi công thức cũ. Trong một ngành công nghiệp mà các thị trường truyền thống thường bám theo lối mòn, chính những trung tâm mới nổi với sự tự do và sáng tạo liều lĩnh mới có thể khai sinh hiện tượng toàn cầu kế tiếp.