“Real-time” là gì trong bối cảnh y khoa?
“Real-time” (tạm dịch: thời gian thực) được hiểu là dữ liệu được thu nhận, xử lý và phản hồi ngay tại thời điểm nó được tạo ra, với độ trễ gần như bằng không.
Trong thế giới công nghệ, “real-time” đã trở thành một từ khóa quen thuộc. Còn trong ngành y, khái niệm này có thể thấy rõ trong các trường hợp cụ thể:
- Cảm biến đo đường huyết liên tục cho bệnh nhân tiểu đường gửi số liệu ngay lập tức đến ứng dụng, bác sĩ và cả thiết bị bơm insulin.
- Tại phòng hồi sức, hệ thống monitor bệnh nhân không chỉ ghi nhận nhịp tim, huyết áp, oxy máu, mà còn đưa cảnh báo real-time nếu chỉ số vượt ngưỡng nguy hiểm.
Tại Việt Nam, những ứng dụng công nghệ “real-time” trong y tế đã bắt đầu xuất hiện, dù chủ yếu ở quy mô thử nghiệm hoặc từng bệnh viện đơn lẻ. Trong đào tạo kỹ năng hồi sức tim phổi, thiết bị phản hồi tức thì giúp học viên điều chỉnh kỹ thuật chính xác hơn. Một số bệnh viện cũng dùng thiết bị đeo để theo dõi oxy và nhịp thở bệnh nhân COVID-19, trong khi doanh nghiệp áp dụng IoT (internet of things: internet vạn vật) giám sát nhiệt độ vaccine theo thời gian thực. Những bước đi này tuy còn rời rạc, nhưng cho thấy nhu cầu và tiềm năng rất lớn của các công nghệ có khả năng real-time trong bối cảnh y tế Việt Nam.
Từ nhu cầu và những vấn đề thực tế…
Ngành y từ lâu đã đối mặt với những thách thức lớn liên quan đến yếu tố thời gian. Ở cấp độ lâm sàng, việc chẩn đoán chậm đồng nghĩa với bỏ lỡ “thời điểm vàng” để cứu sống bệnh nhân. Một nghiên cứu của Mount Sinai Health System (Mỹ) cho thấy: hệ thống cảnh báo real-time giúp bác sĩ phát hiện sớm nhiễm trùng huyết (sepsis) trước 4–6 giờ so với cách theo dõi truyền thống, từ đó giảm đáng kể tỷ lệ tử vong.
Ở khía cạnh quản lý vận hành, sự chậm trễ trong dòng thông tin có thể gây ra khủng hoảng: Bệnh viện thiếu thuốc, giường bệnh quá tải hay vật tư y tế không kịp bổ sung đều bắt nguồn từ việc thiếu hệ thống theo dõi tồn kho và điều phối tức thời. Một case điển hình là tập đoàn phân phối dược phẩm lớn tại Mỹ - McKesson đã áp dụng nền tảng IoT và blockchain để giám sát nhiệt độ, vị trí và tồn kho vaccine trong thời gian thực giúp giảm thiểu lãng phí do hỏng hóc và ngăn chặn thuốc giả lưu hành.
Trong lĩnh vực nghiên cứu, dữ liệu đến muộn đồng nghĩa với việc phát hiện tác dụng phụ trong thử nghiệm lâm sàng bị trì hoãn, gây rủi ro lớn cho người tham gia. Khi phát triển vaccine COVID-19, Pfizer đã ứng dụng nền tảng dữ liệu real-time để thu thập và phân tích thông tin bệnh nhân ngay tức thì. Điều này giúp họ rút ngắn đáng kể thời gian thử nghiệm và đẩy nhanh tiến độ đưa vaccine ra thị trường trong bối cảnh khẩn cấp toàn cầu.
Tất cả những ví dụ này cho thấy: sự chậm trễ trong thông tin chính là khoảng trống mà các giải pháp real-time có thể lấp đầy.
… đến những địa hạt y khoa đã và đang ứng dụng công nghệ có khả năng cung cấp thông tin theo thời gian thực.
“Real-time” trong y khoa có thể hiểu là khả năng can thiệp đúng lúc. Từ IoT (internet vạn vật), wearables (sản phẩm dễ mang theo như thiết bị cảm biến, miếng dán y tế, đồng hồ thông minh), cloud và edge computing (điện toán đám mây và điện toán xử lý dữ liệu ngay tại thiết bị), đến AI/ML (trí tuệ nhân tạo/học máy) và blockchain, một hệ sinh thái công nghệ đang được huy động để thu thập – phân tích – phản ứng tức thì. Nếu thế kỷ XX gắn với chẩn đoán và điều trị, thì thế kỷ XXI xoay quanh việc dùng dữ liệu ngay khi nó được tạo ra để cứu người, vận hành bệnh viện hiệu quả hơn, và mở rộng nghiên cứu.
1. Lâm sàng
Trong thực hành lâm sàng, “real-time” trở thành nền tảng để bác sĩ đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.
Ở tuyến chẩn đoán, các hệ thống AI hiện có thể phân tích hình ảnh X-quang hoặc MRI trong vòng vài giây, hỗ trợ phát hiện dấu hiệu bất thường ngay tại chỗ thay vì chờ vài ngày.
Google Health đã phát triển một thuật toán đọc nhũ ảnh có khả năng phát hiện ung thư vú tức thì, giúp giảm tỷ lệ bỏ sót so với chẩn đoán truyền thống.
Trong điều trị, máy bơm insulin tự động (closed-loop insulin pump) đã giúp bệnh nhân tiểu đường kiểm soát đường huyết theo thời gian thực, hạn chế tối đa biến chứng nguy hiểm.
Ở những ca cấp cứu hoặc hồi sức tích cực (ICU), các monitor tích hợp AI có thể gửi cảnh báo tức thì khi nhịp tim hoặc huyết áp bệnh nhân có dấu hiệu bất thường, như giải pháp của Philips IntelliVue Guardian giúp giảm tỷ lệ tử vong ngoài ICU.
2. Quản lý & vận hành
Trong quản trị bệnh viện, dữ liệu real-time là công cụ để tối ưu hóa nguồn lực vốn luôn khan hiếm. Tại Trung Quốc, một bệnh viện lớn thuộc Tập đoàn Dược phẩm Quốc gia Trung Quốc (Sinopharm) đã triển khai hệ thống quản lý chuỗi cung ứng thuốc kết hợp AI và Vendor-Managed Inventory (VMI). Hệ thống cho phép nhà cung cấp trực tiếp tiếp cận dữ liệu tồn kho và mẫu tiêu dùng thực tế (real-time consumption patterns), từ đó dự đoán nhu cầu và đặt hàng một cách chủ động. Nhờ vậy, bệnh viện không chỉ tránh tình trạng thiếu thuốc đột ngột mà còn giảm chi phí vận hành nhờ dự báo chính xác hơn.
Ở Mỹ, White Memorial Medical Center đã hợp tác với Cardinal Health để xây dựng hệ thống tự động hóa quản lý kho vật tư y tế. Giải pháp này mang lại tầm nhìn tồn kho “từ đầu đến cuối”, đồng thời cho phép phát hành đơn đặt hàng tự động khi vật tư xuống mức tối thiểu. Nhờ loại bỏ khâu nhập liệu thủ công và giảm thiểu sai sót, bệnh viện có thể bảo đảm vật tư luôn sẵn sàng khi cần, nâng cao chất lượng chăm sóc bệnh nhân.
Ở cấp độ hệ thống, các mô hình “smart hospital” còn sử dụng dữ liệu real-time để điều phối giường bệnh, ca trực y tá và lịch hẹn bệnh nhân. Việc đồng bộ tức thì giữa các bộ phận giúp giảm thiểu tình trạng tắc nghẽn vốn thường thấy trong các bệnh viện lớn, đồng thời nâng cao trải nghiệm của cả bệnh nhân và nhân viên y tế.
3. Nghiên cứu y khoa
Nghiên cứu y khoa vốn đòi hỏi dữ liệu bệnh nhân khổng lồ và liên tục, nhưng các báo cáo trong thử nghiệm lâm sàng truyền thống thường trễ nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng. Điều này khiến các nhà khoa học khó điều chỉnh đề cương thử nghiệm kịp thời, đồng nghĩa với chi phí tăng cao và rủi ro cho người tham gia.
Công nghệ real-time đang mở ra một cách tiếp cận khác: dữ liệu từ thiết bị đeo tay, ứng dụng sức khỏe, hồ sơ sức khỏe điện tử (Electronic Health Record: EHR) và bệnh án điện tử (Electronic Medical Record: EMR) có thể được thu thập tức thì và truyền trực tiếp đến hệ thống nghiên cứu. Mô hình adaptive trial design (tạm dịch: thiết kế thử nghiệm thích ứng) kết hợp dòng dữ liệu (streaming data) cho phép nhà nghiên cứu thay đổi phác đồ dựa trên bằng chứng mới, thay vì chờ đến cuối giai đoạn. Song song, các nền tảng real-world evidence (tạm dịch: bằng chứng từ dữ liệu thực tế) khai thác dữ liệu bệnh nhân từ các hồ sơ điện tử theo thời gian thực để bổ sung cho thử nghiệm lâm sàng, giúp nghiên cứu sát thực tế hơn.
Trên thị trường, đã xuất hiện nhiều giải pháp tiêu biểu: Medidata (thuộc Dassault Systèmes) với nền tảng quản lý thử nghiệm lâm sàng số hóa; TriNetX – mạng lưới dữ liệu kết nối hàng trăm cơ sở y tế; Verana Health và Flatiron Health với thế mạnh dữ liệu ung thư tức thì phục vụ nghiên cứu; hay Science 37 – công ty tiên phong trong các thử nghiệm lâm sàng phi tập trung (virtual clinical trials) dựa vào dữ liệu bệnh nhân cập nhật trực tuyến.
Nhờ đó, nghiên cứu y khoa không còn bị giới hạn bởi độ trễ báo cáo, mà có thể vận hành như một hệ thống “sống”, nơi dữ liệu mới lập tức được chuyển hóa thành hành động.
4. Các địa hạt mở rộng
Ngoài lâm sàng, vận hành và nghiên cứu, công nghệ real-time còn mở rộng sang nhiều lĩnh vực khác của y khoa, như:
- Telemedicine (y tế từ xa) dựa hoàn toàn vào kết nối tức thì giữa bệnh nhân và bác sĩ, cho phép tư vấn, chẩn đoán và thậm chí theo dõi các chỉ số sinh học từ xa.
- Trong đào tạo y khoa, các nền tảng AR/VR real-time giúp bác sĩ trẻ thực hành phẫu thuật mô phỏng như đang thao tác trên bệnh nhân thật.
- Ở mảng bảo hiểm y tế, phân tích dữ liệu real-time giúp phát hiện gian lận ngay tại thời điểm nộp hồ sơ, bảo vệ cả quỹ bảo hiểm lẫn bệnh nhân.
- An ninh mạng trong y tế cũng dựa trên hệ thống giám sát tức thì để kịp thời chặn các cuộc tấn công, bảo vệ dữ liệu nhạy cảm của bệnh nhân.
Từ khóa “real-time” có thể chưa phải là “chân trời cuối cùng” của y khoa, bởi những đột phá như công nghệ gien có thể mở ra những khả năng vượt xa trí tưởng tượng hôm nay. Nhưng trong hiện tại, không thể phủ nhận rằng real-time đang là một trong những động lực quan trọng nhất, định hình cách hệ sinh thái y khoa vận hành và phát triển.
Real-time và tương lai y tế số tại Việt Nam
Tại Việt Nam, ứng dụng công nghệ real-time trong y tế mới dừng ở mức nghiên cứu, thử nghiệm, và áp dụng tại các bệnh viện được đầu tư. Quy mô triển khai trên toàn hệ thống y tế vẫn còn hạn chế do chi phí đầu tư, hạ tầng công nghệ và hành lang pháp lý về dữ liệu sức khỏe chưa hoàn thiện.
Để real-time trở thành chuẩn mực, thị trường cần sự tham gia mạnh mẽ hơn từ các doanh nghiệp cung cấp giải pháp công nghệ, đồng thời có cơ chế pháp lý và chính sách hỗ trợ từ Nhà nước. Khi hạ tầng số, tiêu chuẩn bảo mật và hệ thống dữ liệu y tế tập trung được đồng bộ, real-time có thể mở rộng thành một nền tảng chăm sóc sức khỏe cho trăm triệu người dân, thay vì chỉ là những ứng dụng thử nghiệm rời rạc. Với một nền kinh tế trẻ, dân số đông và nhu cầu chăm sóc sức khỏe ngày càng tăng, Việt Nam đang là một thị trường giàu tiềm năng cho các giải pháp y tế real-time, nếu doanh nghiệp và chính sách cùng bắt nhịp đúng thời điểm.
Hội nghị Y tế 2025, do Vietnam Innovators Digest tổ chức với chủ đề "Đưa Việt Nam trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo về y tế" sẽ quy tụ những nhà lãnh đạo ngành y, nhà đầu tư, chuyên gia hoạch định chính sách và các nhà tiên phong trong đổi mới.Sự kiện năm nay hứa hẹn mang đến một không gian đối thoại sôi nổi, tập trung vào đổi mới y tế, đầu tư và khả năng tiếp cận thông qua các giải pháp y tế số, đồng thời thảo luận cách thức đầu tư và đổi mới có thể tăng tốc quá trình chuyển đổi y tế tại Việt Nam và trên phạm vi toàn cầu.Thời gian: 9:00 – 16:00, ngày 24.10.2025
Địa điểm: TP. Hồ Chí Minh (sẽ được cập nhật)
Thông tin chi tiết về sự kiện: Tìm hiểu thêm tại ĐÂY